1369 – جو ايل مطبوعات عالميميزده يئني بير دؤوران حئساب اولونور. سووتلر بيرليگي‌نين دمير چپرلري سؤکولدوکدن سونرا و آذربايجان جمهوريتي و باشقا جمهوريتلر اؤز استیقلاليتلريني اله آلديقلاري زامان بیزده ده هويت و كيمليك آنلامي گئنيش مقياسدا، اؤزلليكله بيليم يوردو اؤيرنجيلري ايچينده اؤزونه يئر آچدي!
بئله بير زاماندا ايران دؤولتي‌نين ده آذربايجان توركجه‌سينده مطبوعات بوراخماغا ماراغي آرتدي و 1369- جو ايل «كيهان» گونده‌ليگي طرفيندن عباس سليمي نمين نظارتي آلتيندا «اورکدن- اورگه يول» هفته‌ليگي تام آذربايجان توركجه‌سينده، رحمتليك پروفسور حميد محمدزاده و اسماعيل هادي جنابلارينين زحمتي ايله ياييلماغا باشلادي، سونرالار ايواز طاها (عظیم عبادپور) و اكبر آزاد جنابلاري و باشقالاری دا بو كاروانا قوشولدولار.
«اورکدن- اورگه يول» هفته‌ليگي 1370- جي ايل «يول» مجله‌سي شكلينده و [ایواز طاها] عبادپور جنابلارينين باشچيليغي ايله تكميللشدي.
«يول» مجله‌سي يازارلار بيرليگي‌نين تلاشي ايله و دؤولت ايمكانلاريندان فايدالاناراق یاریم رنگلي چاپ اولاراق يوكسك مؤحتوالي بير درگييه چئوريلدي و آذربايجان ادبي فعاللاريني بير يئره توپلاییب چاليشدیرماغا ناییل اولدو.
سونرالار مجله‌نين اوشاقلارا حصر ائتدیگی «كپنك» اؤزل ضمیمه‌سینی حاضيرلاماغا نوشين خانيم موسوي ده بو توپلوما قوشولدو.
بو مجله دؤولت طرفيندن بوراخيلديسا دا اونون مهارتلي يازارلار بيرليگي مجله‌ني تام مدني- ادبي- فولكلوریک بير مجله‌يه چئويرمگه ناییل اولدولار. ائله بو سببدن و كوتله ايچينده سئويلديگينه و گئنيش میقياسدا ياييلديغينا گؤره آذربايجانين موختليف كند و شهرلريندن و حتي ايرانين اوجقار يئرلريندن بو درگييه بوللو -بوللو مكتوبلار گليردي!
يول مجله‌سي آيدا بير نومره، يوخاري كيفيّتله و نسبتاً اوجوز قيمت ايله ياييلير، آذربايجان و ايرانين باشقا يئرلرينده ياشايان توركلر طرفيندن آلقيشلانيردي. يول مجله‌سي‌نين 23- جو نومره‌سيندن، ايواز طاهاني (عبادپورو) ژورنالين مسؤوليتيندن اوزاقلاشديريب بو وظيفه‌ني «امين صديقي»يه وئرديلر. «يول» مجله‌سي احتمالاً قيرخ اوچونجو نومره‌دن سونرا داها ياييلمادي !
لطفا بو يئني آچيقلاماني اوخويون :
” بو مقاله ايلك دفعه 1386 – جي ايل ” ديلماج ” مجله سي نين 33- جو نومره سينده چاپ اولدو ، لاكين من “ديلماج ” مجله سينده چاپ اولان مقاله يه نظر سالمادان يالنيز آرشيويمده اولان يازيني بوردا قويدوم ؛ بير حالدا كي آرشيوده كي مقاله ايلك حاضيرلانميش و هله تكميل اولماميش مقاله ايميش و نشريه لرين بير قيسمي نين آدلاري (اؤزلليكله اؤيرنجيسل نشريه لري ) بورادا گلمه ميشدير کی بو نوقصان برطرف اولدو .
آذربايجان مطبوعاتيندان سؤز گئدنده بير شهر و اوندا چاپ اولان مطبوعات داها چوخ گؤز اؤنونده جانلانير، اودا قاجارلارین دارالسلطنه‌سي و غرب دونياسي‌نين شرقه دوغرو قاپيسي ساييلان تبريز شهري و بو شهرده بوراخيلان مطبوعاتدير.
اساساً آذربايجان آديني هر بير انسان ائشيدنده اونون ذهنینده ستارخان – باقيرخان، تورك ديلي، عاشيق سازي، ساوالان- سهند داغي، آراز چايي و دونيا شؤهرتلي اوستاد شهريار و اونون شاه اثري «حيدر بابايه سلام» منظومه‌سي جانلانير!
لاكين بيزيم بو مقاله‌ميز عموميتله انقلابدان سونرا آذربايجان شهرلرینده و یا آذربایجاندان قیراق تورک شهرلرينده و یا فارس دیللی شهرلرده، آذربايجان تورکلری و یا ایرانین مختلیف بؤلگه لرینده یاشایان باشقا تورکلر طرفيندن تورکجه و یا تورکجه – فارسجا بوراخيلان مطبوعاتا، اؤزلليكله سیراسال قزئت و درگيلره حصر ائديلميشدير.
اساساً آذربايجان مطبوعاتي، پهلوي حؤكومتي ايش باشينا گلن زاماندان و فارس ديلي رسمي و دؤولت ديلي اعلان اولوب مكتب – مدرسه‌لرده فارس ديليندن باشقا آيري بير ديلده اوخوماق ايمكاني اولماماديغيندان سونرا، بؤحرانلي ایللرینی کئچیرمیشدیر.
1320- جي ايل و متّفیقلرین قوشونلاري ايراني اشغال ائتديكدن سونرا، رضاشاه ايران حؤكومتيندن اوزاقلاشيب گونئی آفريقانین «موريس» آداسينا تبعيد اولدو ؛ رضاشاهین تبعيدیندن سونرا ايدي كي، آذربايجان مطبوعاتي ديرچلمه يه باشلاييب، ديليميز 1324- 1325- جي ايللرده اؤز حقيقي يئريني توتاراق میلّی ، رسمي و دؤولت ديلينه چئوريلدي.
لاكين بو شن گونلرين عؤمرو اوزون اولمادي ؛ و 1325 – جي ايل آذر آييندا شاه قوشونلاري آذربايجانا سوخولاراق گوناهسيز انسانلاري دسته – دسته و وحشيجه سينه اؤلدوروب بو آيين 26- سيندا کولتورل سوي قيريما ال آتيب آذربايجان توركجه‌سينده چاپ اولموش بوتون كيتاب و نشريه‌لري يانديردي؛ بو گوندن سونرا آذربايجان آيدينلاري هر ايل آذر آيي نين 26 – سيني ” يانديريلان كيتابلار گونو ” آدي آلتيندا قيد ائديرلر
بو ايللردن سونرا آذربایجان توركجه سینده يازيب- اوخوماق ياساق اولدوقدان علاوه، تورك ديلي سياسي آنلام داشيدي و هر هانسي بير آيدين – ضيالي تورك ديلي و آذربايجان ادبياتيندان دانيشسايدي سياسي اتهاملا محكمه‌يه چكيليردي!
1325- جي ايلدن 1357- جي ايله‌دك آذربايجان مطبوعاتي دورغونلوق ايللريني كئچيرميشدير؛
يالنيز بعضي واختلار كئچيجي آزاد فضا ايرانا حاكيم اولدوقدا و يا بعضي انسانلارين اؤزل شخصيتي و نفوذو سايه‌سينده، بارماق سايي قدر و تقريباً هئچ بير سياسي و ميلّي آنلام داشيمايان تورك ديللي و يا توركجه – فارسجا نشريه و كيتابلار چاپ اوزو گؤرموشلر !
1356- جي ايلين سونلاري و 1357- جي ايلين ايلك آيلاريندان، و گئرچكده 1356- جي ايل بهمن آيي‌نين 29- وندان بري و شاه ديكتاتورلوغونون بوينوزو آذربايجانليلار طرفيندن و تبريز شهري نين قياميندا سينديقدان سونرا، شاه رژيمي بير بالاجا آزاد فضا ياراتماق مجبوريتينده قالديقدا، آذربايجان مطبوعاتي دا يئني‌دن اؤز وارليغيني گؤسترمه يه باشلاياراق چاپي ياساق اولموش بعضي كيتابلار چاپ اوزو گؤرموش و آناديليميزده مطبوعات ديرچلمه يه باشلاميشدير ؛ لاكين آذربايجان مطبوعاتي اؤز وارليغيني 1357- جي ايلین سونلاری داها آچيق شكيلده نومايیشه قويموشدور !
1357- جي ايل بهمن آيي‌نين 22- سينده، انقلاب غلبه قازانديقدان سونرا آزاد فضا اؤلكه‌يه حاكم اولدوقدا باغلي ديللر، اؤزلليكله آذربايجان ميلّيتي‌نين ديلي ده آچيلدي! لاکین آذربایجانین گوز ببه گی تبریز شهرینده، “اولدوز” نشریه سی ،هله انقلاب غلبه قازانمامیشدان قاباق، 1357- جی ایلین قیش موسمینده ، دی آیی نین 26- سیندا ، و محمد رضاشاه ایراندان قاچان گوندن سگگیز صحیفه ده، سایین عباد، نوروز و عباد احمدزاده و بیر سیرا دوست لارینین تلاشی ومسئولیتی ایله و یوخاری تیراژدا نشره باشلاميش و میلّتیمیز طرفیندن دریندن آلقیشلانميشدير !
” اولدوز” نشریه سی انقلاب عرفه سینده بوراخیلان آنا دیلیمیزده ایلک نشریه اولموشدور. اولدوز نشریه سی 10 نومره بوراخیلدیقدان سونرا تعطیله اوغرامیشدیر!
1357- جي ايلین سونلاری تهراندا آنا دیلیمیزده و یوکسک تیراژدا بير نشریه ياييلماغا باشلاميشدير ؛
«يولداش» هفته لیگی مجله فورموندا هر هفته بير نومره و سونرالار فاصیله ايله، شاه زاماني‌نين مدني- سياسي فعالي «حسين دوزگون» جنابلاري و زمانه‌ميزين تانينميش عاليم و تدقيقاتچيسي دوقتور «حسين محمدزاده صديق» باشچيليغي و آذربايجان توركجه‌سي ايله فعالیته باشلاميشدير.
«يولداش» درگيسي داها چوخ سیاسی بیر درگی تانیناراق 21 نومره بوراخيلديقدان سونرا 1359- جو ايل تعطيله چكيلميشدير.
«يولداش» درگيسي تعطيله اوغراديقدان سونرا دوقتور صديق جنابلاري «انقلاب يولوندا» آيليق درگيسیني 1360- جي ايله قدر 13 نومره، و بو درگي دن سونرا «يئني يول» مجله‌سيني فصلنامه كيمي 4 نومره و 1363- جو ايل حدودوندا تهراندا يايماغا غئیرت گؤسترميشدير .
ایرانین باش شهری ساییلان و یاری جمعیتینی تورکلر تشکیل ائدن تهراندا، بؤيوك جراح و عاليم دوقتور جواد هيئت مدیرلیگی و دوقتور حميد نطقي‌نين باش يازارليغي ايله، انقلاب ظفر قازانديقدان سونرا و 1358- جي ايلين باشلانيشيندان، توركجه- فارسجا باشقا بیر درگي و هر آي بير نومره یاییلماغا باشلاميشدير ؛ بو درگی نین آدی«وارليق» قویولموشدور .
وارلیق درگیسی نشره باشلایان گوندن سیاسی موضوعلارا گیرمه دن دیلیمیز وادبیاتیمیز ساحه سینده یازان شاعیر و یازیچیلاریمیزین اثرینی اوزونده عکس ائتدیرمه یه اقدام ائتميشدير . ائله بو یوموشاق سیاست نتیجه سینده باشقا نشریه لر تعطیله اوغرادیقلاری زامان اونون نشري دایانماییب نهایت بو گونه كيمي داوام ائدیب و ايندي فصلنامه كيمي هر اوچ آيدا بير نومره اوخوجولارا چاتديريلماقدادير .
وارليق مجله‌سي‌نين مطبوعات دونياميزدا اؤنملي رولو اولموشدور، بو درگي، بو گونكو اورتا ياشلي و جاوان ياشلي شاعير، يازيچي و تدقيقاتچيلاريميزين چوخونون بيليك قايناغي ساييلميش و ديليميزين يازيب- اوخوما و اؤيرنمه مكتبينه چئوريلميشدير. وارليق مجله‌سي تورك دونياسيندا گونئي آذربايجانين مطبوعات تمثيلچيسي كيمي تانينماقدادير!
انقلابدان سونرا، تهراندا یاشایان آذربایجانلی شاعیر، یازیچی و سیاسی فعاللار، آذربایجان ادبیاتینی انکیشاف ائتدیرمک اوچون «آذربايجان انجمني»نی بو گونكو فلسطين خيابانيندان آيريلان «دمشق» خيابانيندا بير آپارتماندا تشكيل ائتدیلر، بو انجمن هفته‌ده ايكي گون توپلانتي قورماقلا آذربايجانلی شاعير- يازيچي و ادبیات هوسکارلارینی بير آرايا گتيریردي.
آذربایجان انجمنی اوز حیاتیندا «گونش» آدلي مجلّه‌ني توركجه- فارسجا اوچ نومره بوراخماغا ناییل اولموشدور؛ بو انجمن، 1360 – جی ایلین سونلارینا یاخین و آپارتمان، انجمن مسئوللارینین الیندن آلينديقدان سونرا تعطيله چكيلميشدير.
آذربایجان انجمنی هم سیاسی هم ادبی ساحه ده چالیشیردی ؛ اونون ادبی ساحه سینین مسؤولو قوجامان يازيچي “گنجعلي صباحي” ايدي.
1358- جی ایلین خورداد آییندا تهراندا آنا دیلیمیزده باشقا بیر نشریه ” چنلی بئل” آدیندا هر ایکی هفته دن بیر، یاییلماغا باشلادی ، بو نشریه سونرالار آدینی ” آذربایجان سسی ” قویدو.
بو نشریه مهندس علیرضا صرافی جنابلاری و اونون یاخین دوستلاری طرفیندن 12 نومره یاییلدیقدان سونرا تعطیل اولدو.
“چنلی بئل “و یا ” آذربایجان سسی” نشریه سینده میلّی مسئله لریمیز اوزه رینده تحلیلی مقاله لر یازیلیردی.
تبريزده ايسه انقلاب غلبه قازانان گوندن اعتباراً آناديليميزده نشريه‌لر بوراخيلماغا باشلادي. آذربايجانين غيرتلي اوغول – قيزلاري بو ضرورتي هر زاماندان آرتيق حيسّ ائدير و دوغما ديليميزده كيتاب و نشريه بوراخماغا جان آتيرديلار.انقلاب عرفه سینده، آنا دیلیمیزده ایلک نشره باشلایان «اولدوز» هفته‌ليگيندن سونرا انقلاب غلبه قازاناندان سونرا بو شهرده ” کوراوغلو” آیلیق درگيسي 1358 – جی ایلین اوردیبهشت آییندان حسين فيض‌الهي وحید (اولدوز) جنابلارينين جسارتي و سارسيلماز اراده‌سي ایله بوراخيلماغا باشلادي، لاكين بو درگي نین عؤمرو اوزون اولمادي و اوچ نومره یاییلدیقدان سونرا نشري نين قاباغي آليندي!
«کوراوغلو» درگي سيندن سونرا يئنه همين چاليشقان انسانين تلاشی ايله «دده قورقود» آیلیق مجله سی 1359 – جو ایلین مورداد آییندان یاییلماغا باشلادی.” دده قورقود” درگیسی ایکی ایل و 20 نومره یاییلدیقدان سونرا 1361 – جی ایل اوردیبهشت آییندا نشردن دایاندیریلدی !
58- جي ايلين باشقا نشريه‌لريندن و تبريز شهرينده ياييلانلاردان «اودلار يوردو» هفته‌ليگيندن سؤز آچماق يئرينه دوشر، بو نشريه محمد علي نقابي و داود مستوفی جنابلارينين چاليشماسي نتيجه‌سينده ايشيق اوزو گؤرموشدور.
«اولكر» مجله‌سي ايسه تبريزين «شاعيرلر- يازيچيلار» جمعیتینین اورقاني ساييلاراق تهرانين «گونش» مجله‌سي كيمي يالنيز اوچ نومره و 1360 – جی ایلده بوراخيلدي. ” اولکر” مجله سی تبريزین شاعيرلر- يازيچيلار اثرلريني اؤزونده عكس ائتديریردي. ” موشتولوق” و “ستارخان بایراغی” ایسه انقلابدان سونرا تبریزده یاییلان نشریه لردندیر . نظره گلیر ” ستارخان بایراغی” سولچولار طرفیندن یاییلیردی ، آما کیمین مسئولیتی ایله و نئچه نومره چیخماسیندان خبریم یوخدور.
آدلاريني گتيرديگیميز نشريه‌لردن علاوه اولا بيلسين تبريزده باشقا نشريه‌لرده بوراخيلميش اولسون لاكين منيم اونلاردان خبريم يوخدور و يا اليمه بير بيلگي گلمه‌ميشدير.
انقلابدان سونرا تبريزدن علاوه آذربايجانين اردبيل، زنجان، اورمو، ماراغا، خوی ،سالماس و باشقا شهرلرينده ايسه دوغما ديليميزده احتمالاً بعضي نشريه‌لر بوراخيليردي لاكين اونلارين عؤمرو اوزون اولماديغيندان و يا يالنيز همان شهرلرين ايچينده ياييلديقدان آز تانينيرديلار، من بو نشريه‌لرين بیر سیراسینی آليب اوخوموشدوم لاكين هانسي شهرلرده و كيمين تلاشي ايله بوراخيلديقلاري ياديمدا دئييل.
انقلاب غلبه‌سي ايله نشره باشلايان و بوگونه كيمي داوام ائدن توركجه- فارسجا نشريه‌لردن تهراندا «وارليق» درگيسيندن علاوه، تبريزده «فروغ آزادي» و سونرالار آدي «مهد آزادي»يه چئوريلن گونده‌ليك‌دن آد آپارماق اولار.
«فروغ آزادي» قزئتي گونده‌ليك نشريه اولاراق «پيمان» عاییله‌سي طرفيندن و فارس ديلينده و هئچ بير ميلّي مسئله‌يه توخونمادان بوراخيلديغي حالدا اونون هفته‌ده بير صحيفه‌سي «آذري صحيفه‌سي» آدي ايله قوجامان شاعير و اديب اوستاد «يحيي شيدا» جنابلاري طرفيندن آذربايجان توركجه‌سي ايله ياييلماسي بوگونه كيمي داوام ائدير.
وارليق مجله‌سي ايله فروغ آزادي‌نين «آذري صحيفه‌سي» نين مطلبلري، 1360- 1369- جو ايللر آراسي ديليميزي سئونلرين چوخونون استفاده ائتديگي يگانه منبع اولموشدور. 1363 – جو ایلدن 1367 ايله‌دك ديليميزده ادواري مطبوعات ساحه‌سينده تهراندا يالنيز «وارليق» درگيسي و تبريزده «فروغ آزادي» گونده‌ليگي‌نين آذري صحيفه‌سيندن باشقا، آيري نشريه لردن سؤز آچماق چتيندير، لاكين 1365 – 1366 – جي ايل دوقتور صديق جنابلارينين غئیرتی ايله تهرانین انقلاب خيابانيندا و اونون كيتاب‌ساتیجی دوكانيندا هفته‌ده بير گون توپلاشيب، فيكير آلیش- وئریشی آپاران ادبيات سئورلریمیزین تلاشي ايله دؤرد نومره «بولتن» آديندا شعر، فولكلور، داستان و مقاله توپلوسو بوراخيلدي ، من ده بو توپلومون عضوو ایدیم.
1367- 1368- جي ايل اطلاعات قزتئي‌نين ضميمه‌سي اولاراق «ياشيل يارپاق» آديندا و هفته‌ده بير دفعه ديليميزده ادبيات ساحه‌سينده مقاله‌لر توپلوسو حاضيرلانيب آذربايجان شهرلرينده ياييليردي، بو بؤلوم اساساً تبريزده حاضيرلانير تهرانا یوللانیر و اطلاعات قزئتينه علاوه اولوردو.
اطلاعات قزئتی نین علاوه سی 1368 – جی ایلدن سونرا ” سهند ” آدی ایله و دوکتور صدیق جنابلارینین تلاشی ایله 1381 – جی ایله قدرداوام ائتدی. “سهند” ین سیاسی خط مشیی ، اطلاعات قزئتینین خط مشی ایدی و یاییم دایره سی ده محدود ایدی، لاکین اونون ادبی بولومو دولغون ایدی .
1369 – جو ايل مطبوعات عالميميزده يئني بير دؤوران حئساب اولونور. سووتلر بيرليگي‌نين دمير چپرلري سؤکولدوکدن سونرا و آذربايجان جمهوريتي و باشقا جمهوريتلر اؤز استیقلاليتلريني اله آلديقلاري زامان بیزده ده هويت و كيمليك آنلامي گئنيش مقياسدا، اؤزلليكله بيليم يوردو اؤيرنجيلري ايچينده اؤزونه يئر آچدي!
بئله بير زاماندا ايران دؤولتي‌نين ده آذربايجان توركجه‌سينده مطبوعات بوراخماغا ماراغي آرتدي و 1369- جو ايل «كيهان» گونده‌ليگي طرفيندن عباس سليمي نمين نظارتي آلتيندا «اورکدن- اورگه يول» هفته‌ليگي تام آذربايجان توركجه‌سينده، رحمتليك پروفسور حميد محمدزاده و اسماعيل هادي جنابلارينين زحمتي ايله ياييلماغا باشلادي، سونرالار ايواز طه ( عظیم عبادپور) و اكبر آزاد جنابلاري و باشقالاری دا بو كاروانا قوشولدولار.
«اورکدن- اورگه يول» هفته‌ليگي 1370- جي ايل «يول» مجله‌سي شكلينده و عبادپور جنابلارينين باشچيليغي ايله تكميللشدي.
«يول» مجله‌سي يازارلار بيرليگي‌نين تلاشي ايله و دؤولت ايمكانلاريندان فايدالاناراق یاریم رنگلي چاپ اولاراق يوكسك مؤحتوالي بير درگييه چئوريلدي و آذربايجان ادبي فعاللاريني بير يئره توپلاییب چاليشدیرماغا ناییل اولدو.
سونرالار مجله‌نين اوشاقلارا حصر ائتدیگی «كپنك» اؤزل ضمیمه‌سینی حاضيرلاماغا نوشين خانيم موسوي ده بو توپلوما قوشولدو.
بو مجله دؤولت طرفيندن بوراخيلديسا دا اونون مهارتلي يازارلار بيرليگي مجله‌ني تام مدني- ادبي- فولكلوریک بير مجله‌يه چئويرمگه ناییل اولدولار. ائله بو سببدن و كوتله ايچينده سئويلديگينه و گئنيش میقياسدا ياييلديغينا گؤره آذربايجانين موختليف كند و شهرلريندن و حتي ايرانين اوجقار يئرلريندن بو درگييه بوللو -بوللو مكتوبلار گليردي!
يول مجله‌سي آيدا بير نومره، يوخاري كيفيّتله و نسبتاً اوجوز قيمت ايله ياييلير، آذربايجان و ايرانين باشقا يئرلرينده ياشايان توركلر طرفيندن آلقيشلانيردي. يول مجله‌سي‌نين 23- جو نومره‌سيندن، ايواز طه‌ني (عبادپورو) ژورنالين مسؤوليتيندن اوزاقلاشديريب بو وظيفه‌ني «امين صديقي»يه وئرديلر.
«يول» مجله‌سي احتمالاً قيرخ اوچونجو نومره‌دن سونرا داها ياييلمادي !
1369- جو ايلين اؤنملي مطبوعات حادیثه‌لريندن بيري ده «جوالدوز» طنز ژورنالي اولموشدور. «جوالدوز» مجله‌سي 1369- جو ايلدن 1373- جو ايله دك و 36 نومره ياييلدي، بو طنز درگيسي‌نين مسؤول‌مودیری تانينميش يازيچي و آراشديرجي ” زهره وفايي” خانیم ايدي.
«جوالدوز» ژورنالي داها دوغروسو ايگيرمينجي قرنين اوّللرينده بوراخيلان «ملانصرالدين» ژورنالي‌نين داوامچيسي كيمي خالقيميز ايچينده اؤزونه گئنيش يئر آچميشدي. «جوالدوز» مجله‌سي توركجه- فارسجا طنز يازيلاري ايله آذربايجانيميزين آجي- آغريلاريني طنز شربتي ايچينده ميليّتيميزه چاتديريردي!
زهره خانيم وفايي «دونيادا طنز ژورنالي ساحه‌سينده ایلک قادين مسؤول مدیری» تانينميشدير! من بو خبري 1370- 1372 – جي ايللرده تهراندا قورولان مطبوعات سرگيسي‌نين داخیلي خبر بولتنينده اوخودوم.
1369- جو ايلده تهراندا باشقا بير دؤولت طرفيندن حاضيرلانان هفته‌ليك” اسلامی بیرلیک ” آدیندا تام آذربايجان توركجه‌سينده ياري عرب، ياري كريل (سيريليك) اليفباسي ايله ياييلماغا باشلادي. بو هفته‌ليك اساساً آذربايجان جمهوریتینه گؤنده‌ريليردي و ايرانين ايچينده محدود سويه‌ده اوخوجوسو وار ايدي. بو هفته‌ليگين مسؤولو توركيه‌دن گلميش و تهراندا فعاليت آپاران « ماليك كايا » آديندا بيريسي ايدي. لاكين اونون مطلبلري اساساً فارسجادان ترجومه اولان مطلبلر ايدي.
بو هفته‌ليگين يازيلاريني فيروز رفاهي، صالح صادقي و باشقالاري تنظيم ائديردي. من ده بير مدت بو نشريه‌ده چاليشديم ، لاکین سونرالار امکداشلیغیمی اوندان کسدیم! بو نشريه‌نين كريل حرفلر ايله يازيلاريني قوزئي آذربايجاندان گلميش «ايوب سعدي» حاضيرلاييردي. ايوب سعدي، آذربايجان مستقيل اولدوقدان سونرا وطنه قاييتدي.
1370- جي ايلدن سونرا توركجه- فارسجا بوراخيلان نشريه‌لردن «اميد زنجان» هفته‌ليگي مطبوعات تاريخيميزده اؤزونه اؤنملي يئر قازانميشدير. «اميد زنجان» نشريه‌سي زنجان شهرينده و زنجانين مجليس وكيلي « احمد حكيمي‌پور» جنابلاری نین امتیاز صاحيبليگي و مسؤول مدیرليگی ايله بوراخيليردی و اونون توركجه بؤلومونون مسؤولو تانينميش يازيچي و آراشديريجي مهندس محمدرضا كريمي ايدي. اميد زنجان هفته‌ليگي 1372- جي ايلين خورداد آييندا ياييلماغا باشلاييب يئددي ايل نشردن و 462- جي ساي چیخدیقدان سونرا 1379- جو ايل باغلاندي!
اميد زنجان هفته‌ليگي ميلّي مسئله‌لريميز و اساس قانونون 15- جي و 19 – جو ماده لرینین اجراسي باره‌ده گؤركملي مقاله‌لر يازيردي.
آبان آیی 1376 – جي ايل تبريز مطبوعاتي ايچينده « شمس تبريز» آديندا هفته‌ليك توركجه- فارسجا « علی حامد ايمان » جنابلاری نین مسؤل مدیرلیگی ايله حياتا آياق قويدو. بو نشريه ميلّي هابئله فرهنگی مسأله لریميزین اهمیتینی دریندن دوشونرك بو ساحه‌ده قلم چالان مهارتلي يازيچيلاري اؤز چئوره‌سينه آلاراق آز بير زاماندا تيراژي بئش ميندن، ايگيرمي مينه يوكسلدي و اوخوجولار اونون هر بير نومره‌سينی سئوه- سئوه اوخويوردولار. شمس تبريز هفته‌ليگي 1381 – جي ايله‌دك و 135 سايي بوراخيلدي و اونون تعطيل اولماسي، مسؤول مدیری نین محكمه‌يه چكيلمه‌سي و جزالانديريلماسي ايله برابر اولدو!
1376 – جي ايلده، بیر هفته لیک نشریه اردبيل شهرينده نشره باشلادی. بو هفته لیگین آدی «آواي اردبيل» اولدو . “آوای اردبیل ” هفته‌ليگي نین مسؤول مدیری محسن حافظي‌فر و اونون باش يازاري وحيد درگاهي جنابلاري اولدو. «آواي اردبيل» نشريه‌سي 1385- جي ايل یاز فصلینده نشري نين اونونجو ايلينه آياق قويدو و اينديه قدر( یاز 1385) 260 ساييدان چوخ بوراخيلميشدير. «آواي اردبيل» هفته‌ليگي‌ده ميلّي مسئله‌لريميز و دوغماديل و ادبياتيميزلا ماراقلانان نشريه‌لردندير.
“احرار” نشریه سی تبریزده و محمد حسین کوزه گر جنابلاری نین مسئولیتی ایله بوراخیلان نشریه دیر. بو نشریه اؤزل ساییسینی 418 – 419 – جو نومره ایله شهریور آیی 1382 –جی ایل رحمتلیک اوستاد فرزانه نین عزیزله مه سینده یایمیشدیر. بو نومره گؤستریرکی، بو نشریه ده سابقه لی نشریه لردندیر، لاکین اونون نشری نین نئچه نجی ایل اولدوغو، نشریه اوزه ری نین بو نومره سینده قید ائدیلمه میشدی .
1377 – جی ایلین شهریور آییندا آذربايجانيميزين اورمو شهرينده « پیام اروميه » آدلي هفته‌ليك «مهران تبريزي» جنابلاري نين مسؤوليتي آلتيندا تورکجه – فارسجا نشره باشلادي، بو نشريه بیر ایل سونرا آديني « نويد آذربايجان » قويدو. «نويد آذربايجان» دا ميلّي مسأله‌لريميزي دريندن دوشونوب بو ساحه‌ده مهارتلی یازیچیلاری طرفیندن چئشيتلي و اؤنملي مقاله لر يازماغا باشلادي.
«نويد آذربايجان» اؤز ياييم دايیره‌‌سيني آذربايجان محدوده‌سيندن قيراغا چيخاراراق تهران و اونون اطرافيندا دا ياييلماغا باشلادي و ائله بو سبب دن دولايي اوخوجولاري نين سايي داها دا آرتدي و احتمالاً ايگيرمي‌مين نوسخه‌ني آشدي.
«نويد آذربايجان» هفته‌ليگي توركلر طرفيندن داها آرتيق سئويلديكده هفته‌ده بير دفعه يئرينه هفته‌ده ايكي دفعه نشر اولماغا باشلادي، لاكين بو نشريه‌ده ميلّي مسئله‌لريميزله باغلي مقاله‌لر يازديغينا گؤره عموميتله باسقي آلتيندا قالیردي، ائله اونا گؤره‌دير كي، بو نشريه‌‌نین چاپی 1384- جو ايلين اسفند آییندان کئچیجی اولاراق دایاندیریلیب!
اردبيل شهرينده بوراخيلان باشقا بیر نشریه « آراز» هفته‌ليگي آدیندا ميليّتيميز ايچينده اؤزونه اؤزل يئر قازانميشدير، بو نشريه اؤز فعاليته 1380- جي ايلين سونلاري باشلاميش و اينديه قدر(یاز 1385) 120 نومره بوراخيلميشدير، «آراز» نشريه‌سي ديلیميز و مدنيتيميزله ماراقلانان نشريه‌دير و اونون مسؤول مدیری « نظري » جنابلاري دير.
« اختر » نشریه سی تبريزين میلت وكيلي ميرطاهر موسوي مسؤول مدیرلیگی و گؤركملي يازيچي و ژورنالیست « مرتضي مجدفر » جنابلاري نين تلاشي ايله 1380- جي ايلين سونلاري تبریز و تهراندا حاضیرلانیب یاییلان ” تورکجه – فارسجا” نشریه لردن دیر. مجدفر جنابلاري اؤز امكداشليغينی بونشریه نین 22 – جی نومره سیندن كسمیشدیر . بو هفته لیک 29- نومره ياييلديقدان سونرا داها بوراخيلماميشدير.
ابن سينا عاليميميزي باغرينا باسان « همدان» شهريميزده ده 1381- جی ايل « سينا » آدلي هفته‌ليك نشر مئيدانينا آياق قويدو. سينا هفته‌ليگي ميلّي مسئله‌لريميز و آناديليميزله باغلي «همدان» اوستانيندا ياشايان ديلداشلاريميزا اؤنملي بيلگيلر وئرير و اينديه كيمي اونون نشری داوام ائتمکده دیر.
” سینا” هفته لیگی نین مسئول مدیری یداله شریفی جنابلاری دیر.
كيچيك شهرلر سيراسيندا « سولدوز » (نقده) شهرينده « ارمغان آذربايجان » هفته‌ليگي دوكتور ايرج سليمانزاده مسؤول مدیرلیگی ايله 1381- جي ايلدن نشره باشلاییب و ميلّي مسأله‌لريميز و ادبياتيميز ساحه‌سينده چاليشماقدا آذربایجان مطبوعاتی ایچینده اؤزونه اؤنملي يئر قازانمیشدير. بو نشریه ده اؤز نشرینی داوام ائتمکده دیر.
« ورواي» نشريه‌سي ايسه 1382- جي ايلده « خياو » (مشكين‌شهر) ده ياييلماغا باشلاميش و دوغما ديليميز ساحه‌سينده دگرلي مقاله يازماقلا مشغول اولموشدور، بو نشریه نین مسئول مدیری سلیم زحمت دوست جنابلاری اولمشدور.
1370- جي ايلدن بو گونه كيمي تبريزده « ارك »، «عصر آزادي» ، زنجاندا”پیک آذر”،”بهار زنجان” ،”موج بیداری”، اردبیل ده ” ساوالان”، ” پیام اردبیل” ، “سارای”، ” مهر اردبیل”، اورومیه ده ” صدای اورومیه”، “فردای ما” ، ” اولدوز”، ” آسان “، ابهرده “ابرچای”، خوی دا “اورین” نشریه لری دیلیمیز و ادبیاتیمیز ساحه سینده چالیشان و مقاله یازان نشریه لردندیرلر . بو نشریه لردن علاوه آذربایجان شهرلرینده ، آنادیلیمیزله باغلی باشقا نشریه لرده چاپ اولوب و یا اولورلار، لاکین منیم اونلارا الیم چاتمادیغیندان ،تاسفلر اولسون بو حاقدا بیلگی وئره بیلمه ییرم.
تبريز،اوروميه، اردبيل، زنجان،همدان و آذربايجانين باشقا شهرلرينده بیر پارا فارس دیللی نشريه‌لرده چاپ اولور. لاكين بو نشريه‌لرین موضوعلاری اساساٌ تهران مطبوعاتیندا و یا رادیو – تئلویزیوندا وئریلن مطلبلر اولدوغوندان، بيزيم ماراق دايیره میزدن قيراقدا اولان نشريه‌لردير!
1378- جي ايل اؤيرنجي عالمينده چوخ اؤنملي بير ايل ساييلير، چونكو بو ايلده آذربايجانلي اؤيرنجيلری نین تلاشي ايله ( كمال اميني مسؤول مدیرلیگی ، تيمور الهياري و سونرا حسن. م. جعفرزاده باش‌يازارلیغی ایله ) « چيچك » آدلي اؤيرنجيسل درگي توركجه – فارسجا تهران بيليم يوردونون طب فاكولته‌سينده ايلك دفعه اولاراق نشره باشلادي. بو ایلک آذربایجانلی اویرنجیسل درگی نین، سونرادان چیخان آذربایجانلی اویرنجیسل درگی لر اوزه رینده درین ائتگیسی اولدو. “چیچک” درگیسی آنا یاسانین 15 و 19 – جو ماده سینین اجراسی،هویت بؤحرانی و باشقا میلًی مسئله لریمیزله باغلی مقاله لر یازماقلا تورک اؤیرنجی لرین نظرینی اؤزونه چکدی ! بو مجله 12 نومره یاییلدیقدان سونرا 1380- جي ايلين شهريور آييندا تعطیل اولدو.
چيچك اؤيرنجيسل درگيسيندن سونرا اميركبير بيليم يوردونون تورك اؤيرنجيلري طرفيندن« اؤيرنجي» مجله‌سي و بوندان سونرا تهرانين خواجه نصير، شهيد بهشتي، علم و صنعت، تربیت مدرس،تربیت معلم ،صنعتی شريف، علامه طباطبايي و باشقا بيليم يوردلاري نين اويرنجيسل درگيلري، ميلّي مسأله‌لريميزي دريندن آراشديراراق نشر مئيدانينا آياق قويدولار و اؤيرنجيلره بيليك وئرمگه چاليشديلار.
بو زامانلار تبريز، اردبيل، اوروميه، زنجان، همدان، قزوين، مرند، خوي، كرج، اصفهان، سنندج، رشت و باشقا شهرلرين دؤولتي ، اسلامي آزاد و پیام نور بيليم‌يوردلاريندا تورك اؤيرنجيلري، دوغما ديليميزين مکتبلرده تدريس اولما مسئله‌سي و میلٌی وارلیغیمیزلا علاقه‌دار اويرنجيسل درگيلری (توركجه و فارسجا) بوراخماغا غئیرت گؤسترديلر. حتي گئرمي كيمي- كيچيك شهرده ده «پيام نور» بيليم يوردونون توركجه- فارسجا ” قارتال ” اؤيرنجيسل درگيسی ياييلماغا باشلادي و بو درگيلرين سايي۱۳۸۴- جو ايلين سونلارينا قدر يوز ايگيرمي يه چاتدي !
قادين حاقلاريندان اؤزل مودافعه ائتمك اوچون ايلك دفعه اولاراق آذربايجانلي قيز اؤيرنجيلري طرفيندن تهرانين «الزهرا» بيليم يوردوندا ژيلا خانيم محمدخاني مسؤول مدیرلیگی و سميه خانيم فلاحي باش يازارليغي ايله توركجه- فارسجا «ساراي» اؤيرنجيسل درگيسی 1383- جو ايل مطبوعات عالمينه آياق قويدو.
بو درگي ميلّي مسئله‌لريميزله یاناشی قادينلارين تاپدالانميش حاقلاريندان اؤزل مدافیعه ائتمه گی بیرینجی وظیفه اولاراق اوزه رینه گؤتوردو.
1378 – جی ایلدن ، دوغما دیل،ادبیات،مدنیت،تاریخ،موسیقی،کیملیک و کئچمیشیمیزی اؤیرنمک ایسته ین چالیشقان تورک اؤیرنجیلرین تلاشی ایله آذربایجان و ایرانین باشقا شهرلری نین بیلیم یوردلاریندا بوراخیلان تورکجه – فارسجا “اؤیرنجیسل” درگی لرین، گنج نسلیمیز اوستونده اؤنملی ،درین و گئنیش تاثیری اولموشدور.
بو درگی لرین تعداد و یاییم دایره سینی نظره آلاراق ، 1378 – جی ایلدن 1385 –جی ایلین خورداد آیینا قدر موختلیف شهرلرده چاپ اولوب یاییلان اؤیرنجیسل درگیلرین آدلارینی خلاصه اولاراق بورادا گتیریریک .
دئییلمه سی لازیمدیر کی،بو نشریه لرین بیر سیراسی،اوچ-دورد نومره ‘ بعضيسي بئش – آلتي آي و بير قيسمي ده بير – ايكي ايل چاپ اولدوقدان سونرا موختليف دليل لره گوره تعطيل اولموش ‘ لاكين باشقا درگي لر باشقا آدلارلا چيخماغا باشلاميش و اونلارين يئريني توتموشلار .
بو نشريه لرين ايچيندن چوخ آز تعدادي ‘ او جومله دن ” اؤيرنجي” و ” سايان ” كيمي درگي لر ايلك نومره دن بوگونه كيمي چاپ اولمالاريني داوام ائتديره بيلميشلر ! .
بو یئددی ایلده ، موختلیف شهرلرین بیلیم یوردلاریندا چاپ اولوب یاییلان اویرنجیسل درگی لرین آدلاری و تعدادلاری بئله دیر:
تهران: 1 – چیچک 2 – اؤیرنجی 3 – چاغری 4- اردم 5 – دوزگون خبر 6 – ایشبق 7 – ائل سسی 8 –بیرلیک 9 –گونش 10– یول 11- گله جک 12 – سارای 13 – هارای 14 – یاغیش 15 – اؤیرنجی باخیشی 16 –آذربایجان 17 – یورد 18 – یاشماق ۱۹ -شهريار ۲۰- حيدربابا ۲۱- اولوس ۲۲- آراز ۲۳- جيرتدان ۲۴- دالغا ۲۵- گنج ۲۶- اقتصاد ۲۷- آذربايجان ۲۸- ساو ۲۹- صبح صحرا
تبریز: 1- بایقوش 2- سحر 3 – آراز 4 – یارپاق 5 – گونش 6 – باریش 7 – یورد 8 – ائلچی 9 – خان ننه 10 – ائل سسی 11 – دنیز 12- توپلوم (جامعه) 13 – سوغوز 14- چالقی 15 – نوآوران 16 – آینا 17 – خزر 18 – آرتا ۱۹- اؤزلوك ۲۰- شهريار ۲۱- آذرخزر ۲۲- سهند ۲۳- آختاريش ۲۴- آذربايجان گونشي ۲۵- آرمان ۲۶- ستارخان
اورومیه: 1 – باخیش 2 – اولدوز 3 – بولود 4 – گونش 5 – اویانیش 6 – تانسو 7 – وارلیق 8 – اؤلکه ۹- يول بير ۱۰- اولوس
اردبیل: 1 – سایان 2 – ساوالان 3 – سحر 4 – گؤی 5 – یورد 6 – دان اولدوزو 7 – صاباح
۸- شهريار
زنگان: 1 – سس 2 – شهریار 3 – آراز سسی 4 – یاشار 5 – قیزیل اؤزن ۶- آزاد زنجان ۷- زنگان سؤزلري
اصفهان: 1 – دان اولدوزو 2 – سهند 3 – شهریار ۴- ماءذون
خوی: 1 – کوی شهریار 2 – یاشیل یول 3 – توپراق
همدان: 1 – ایلدیریم 2 – بیرلیک یولو 3 – بولود
قزوین: 1 – آراز 2 – یئنی باخیش
کرج: 1- یاشاییش 2 – یارپاق
مرند: 1 – نسیم 2 – چالیش
گئرمی: 1 – تانیش 2 – قارتال
سولدوز : ۱- چنلی بئل ۲- باتی آذربایجان
ابهر : ۱- آینا ۲- ساوالان
آدلارینی گتیردیگیمیز شهر، و اونلارین هر بیریسینده ايكي و ایکی دن چوخ یایینلانان اؤیرنجی درگیلریندن علاوه آلتداکی شهرلرین هر بیرینده ده بیر اؤیرنجی درگیسی یایینلانمیش و یا یایینلانماقدادیر !
باخیش (کرمان)، گئرچک (مازندران- بابلسر)، ارکین (ایلام)، کیملیک (سنندج)، قوپوز (رشت)، اولدوز (اراک)، بولود (سویوق بولاق- مهاباد)، دان یئلی (خیاو- مشکین شهر)، آنایوردو (یزد)، ایشیق یول (قوشاچای-میاندوآب)، بیرلیک (ماراغا)، اولدوز (بیرجند)، “اؤلکه میز ” (قشقایی توکجه سی لامرد شیراز) ، گنجليك ( موغانشهر- پارساآباد ) ، قيزيل اؤزن (خالخال) ، رسول (قوم- قم )، سؤنمز (بناب )، گونش (كرمانشاه )
۱۳۸۳-جو ايل ” قوم ” شهري نين (علم اوجاغي نين) تورك طلبه لري طرفيندن ” رسول ” آدلي اوچ ديلده (توركجه – عربجه – فارسجا ) نشريه چاپ اولماغا باشلادي ؛ بونشريه نين مسئول مديري فتح الله ذوقي و باش يازاري سيدموسي كارجو سادات جنابلاري اولدو.
“رسول ” نشريه سي اؤز ايلك نومره سينده ” خوجالي سوي-قيريمي ” ، اردبيلين ” سرچشمه ” مسجدي نين اولايلاري و تورك ديلي نين علم اوجاقلاريندا تدريسي باره ده مقاله لر يازدي .
آد آپاردیغیمیز تورکجه – فارسجا اویرنجی نشریه لریندن علاوه احتمالاً یئنه بعضی اؤیرنجی نشریه لری، آدلارینی گتیردیگیمیز و یا گتیرمه دیگیمز شهرلرده فعال آذربایجانلی اؤیرنجیلری طرفیندن چاپ اولوب ییاییلیردی و یا یاییلیر، لاکین منیم الیم اونلارا چاتمامیش و یا او نشریه لر حاقدا الیمه بیر بیلگی گلمه میشدیر.
مثلاً نظریمه گلیر سبزوار، تاکستان و دليجان شهرلري نين بيليم يوردلاري نين فعال تورك اؤیرنجیلری طرفیندن تورکجه – فارسجا نشریه لر چاپ اولوب یاییلیردی، لاکین بونلارین حاقیندا یازماغا الیمده بیر بیگی یوخدور !
اؤیرنجی نشریه لری نین بعضی اؤزللیکلرینی بئله قید ائتمک اولار:
1 – بو نشریه لر، عادی نشریه لردن داها جدّی و آچیق، میلّی مسئله لریمیزی آراشدیریر و دؤولت مسئوللارینی سورغو- سئوالا چکه رک اونلاری تنقید آتشینه توتورلار.
2 – اصیل تورک سؤزجوکلریندن استفاده ائتمک فیکیری بو نشریه لرده داها گوجلو گؤرونور. مثلاً ” اؤیرنجی”سؤزو دانشجو و طلبه یئرینه و “بیلی یوردو و یا بیلیم یوردو” دانشگاه و اونیورسیته یئرینه.
۳- اؤيرنجي نشريه لري نين تيراژي محدود ساي دا و عموميتله ۵۰۰ نوسخه آراسيندا اولور و اؤيرنجي لر آراسيندا داها چوخ اوخونور
۴- بو نشریه لرین تقریباً %85 مجله فورموندا و ياري دان چوخو رنگلي قابيقلا چاپ اولموش و يا اولورلار
4 – بو ۱۲۰ اؤيرنجي نشريه آدلاري نين ايچيندن ۱۰۷-و اصيل توركجه و يالنيز ۱۳-و فارسجا و عربجه سوزجوكلردير ؛ فارسجا وعربجه سؤزجوكلرده ديليميزده گئنيش سويه ده ايشلنميش و توركلشميش سوزلردير ؛ مثلا ” آينا ” ، ” سحر ” و ” رسول ” سؤزلري كيمي ؛ بونلارين ايچينده يالنيز ” نو آوران ” سؤزو غير عادي فارس سؤزودور !
5 – بعضی نشریه لر اورتاق آدلا، لاکین آیری – آیری شهرلرده چاپ اولوب یاییلیردیلار و یا یاییلیرلار ، مثلاً: 1– گونش (تبریز)، گونش (تهران)، گونش (اورومیه) 2 – یورد (تبریز)، یورد (تهران)، یورد (اردبیل ) 3 – اولدوز (اراک)، اولدوز (بیرجند)، اولدوز (اورومیه) و …
6 – نشریه لرین تعدادی باخیمیندان،تهران ۲۹ نشريه ايله بيرينجي ؛ تبريز ۲۶ نشريه ايله ايكينجي ، اورومیه ۱۰ نشریه ایله اوچونجو ، اردبیل ۸ نشریه ایله دؤردونجو ، زنگان ۷ نشریه ایله بئشيجي ، اصفهان ۴ نشریه ایله آلتينجي، خوی و همدان هر بيري ۳ نشريه ايله يئددينجي، قزوین، کرج، مرند ، گئرمی،سولدوز و ابهر 2نشریه ایله سگگيزينجي و قالان شهرلر هر بیری بیر اؤیرنجی نشریه یایماقلا سونونجو یئری توتموشلار.
1382- جي ايل «آذري» فصلنامه‌سي رحمتلی اوستاد بهزاد بهزادي مسؤول مدیرلیگی ايله تهراندا یاییلماغا باشلاییب دیلیمیز و ادبیاتیمیزلا ماراقلانانلاری سئویندیردی و 1383- جو ايل اوچ اؤنملي «ديلماج»، «يارپاق» و «خداآفرين» نشريه‌لري بير زاماندا نشره باشلاديلار.
«ديلماج» مجله‌سي توركجه- فارسجا آيدا بير دفعه مهندیس عليرضا صرافي مسؤول مدیرلیگی ايله تبريزده، «يارپاق» هفته‌ليگي تام توركجه عظيم عبادپور (ايواز طاها) مسؤول مدیرلیگی ايله تهراندا و «خداآفرين» درگيسي ايسه يئنه آيدا بيركره توركجه- فارسجا دوكتور حسين شرقي مسؤول مدیرلیگی ايله و تهراندا بوراخيلير. بو اوچ نشريه ميلّتيميز ايچينده گئنيش مقياسدا اوخونماقدا و سئويلمكده‌دير.
1375- جي ايلدن بو گونه كيمي ( 1385 – جي ايلين خورداد آيي ) آذربايجان مطبوعاتي هم كيفيت و هم كمّيت باخيميندان اؤنملي آشيريملاري آشميش و ميلّي مسأله‌لريميز، مطبوعات يولو ايله گون موضوعسونا چئوريلميشدير، لاكين بو گلیشمه‌لرین شاهیدي اولاراق آذربايجان- مطبوعاتي اؤز لایقلي مقامينا چاتماق اوچون اوزون- اوزادي يول گئتمك مجبوريتينده‌دير!
_______________________
(1) بو مقاله ده نشریه لر، 1385-جی ایلین خورداد آیینا کیمی آراشدیریلمیشدیر.