هر بیر سؤزون بؤلمه‌جیک‌لرینی بیتیشیک، یاخین و آیری یازماق‌لا چئشیدلی آنلام‌لاری ایفاده ائده بیله‌ریک. مثلن “کی” باغلاییجی‌سی اؤزوندن قاباقکی سؤزه بیتیشدیکده بللی بیر آنلامی ایفاده ائدیر، آیری یازیلدیقدا ایسه باشقا آنلامی. اؤرنک:
– ایندی کی، توْی قوْرتاردی، گل گئدک [حال که جشن پایان یافت، بیا برویم].
– ایندیکی توْی قورتاردی، گل گئدک [جشن فعلی تمام شد، بیا برویم].
سلام ايواز بى،
سيزين گؤروشوز منه بير ايرانلى تورك اولاراق مباهات مايه سي دير. يالنيز بير شئى بو نئجه يازاقدا منيم اورگيمه ياپيشمير او دا نه كى سيزدن دولاييدير يوخ بير كلى مسئله دير:
من ايصفاهان اوستانيندان رحمتلي دكتر هياتين قوردوغو اورتوقرافى سمينارلاريينين ايكيسينه قاتيلديم. اوردا دا عزيز آذربايجانلى يازارلاريميز بو قناعته گلميشديلر كى يوموشاق گ يئرينه ي دن قوللانسينلار! و ايندى گؤرورك كى بو مسئله، يازماقى آسانلاشديرماييب چتينلشديرير! دئديگينيزه گؤره ايلن و أيلن كلمه لرينده بونو گؤروروك!
ان ياخشى سى بو دگيل كى قديم رسم الخط و لهجه سينه بو بير مورد ده وفالى قالاق! فريدن توركجه سينده أيرى، اگرى و ايري، ايررى تلفظ اولور منتها يوموشاق گ كيمين. نه دن بو گ يي ي يازماقدا اصرارلى ديرلر بيزيم حؤرمتلى آذربايجانلى دوستلاريميز حالبوكى اگر گ يازساق هئچ بير پروبلم يارانيلماز و كلمه نين اصالتين ده حفظ ائلر! توركيه و ايرانين آيرى بؤلگه لرينده اولان توركلر ايله ده علاقه ساخلار.
توركجه يي اؤز منطقه ميزه خلاصه ائتميك! بو ديل بير اوقيانوسدور!
منجه باشقا يئرلرين نظرلرى ده آلينمالى و اؤنم وئرمه لى! ساغ اولون!
سایین مسلمی
کیچیک ایستئثنالارلا هم قوزئیده، هم ده گونئیده اگری دئین چوخ آز دیر. داها اؤنملیسی، بو دیلین گراماتیکاسی وار، و رسمی دیلده بیر آکادئمیا اونونلا مشغول اولور، و “دگیل” سؤزونو “دئییل” کیمی تصدیق ائتمیشدیر. رسمی آذربایجان تورکجه‌سینده یوموشاق “گ” آرتیق “ی” کیمی یازیلیر. منجه بو گئنیشلیکده قوللانیم گئدیشینی قولاق آردینا ووراراق دیلین یازیلیشینی فریدن‌ده کی بیر لهجه‌یه خلاصه ائتمک دوزگون اولمازدی. ألبته من تکلیف ائتدیییم “أ” مسئله‌سی تکجه “أیری /ایری” پروبئلمینی چؤزمور، بیر چوخ یئرلرده یازییا آیدینلیق گتیریر.
دیققتینیزه گؤره چوخ ساغ اولون.