گله‌جک‌چیلیک [فوتوريزم] futurizm

فوتوريزم Futur [گله‌­جک] سؤزو ايله باغلي ايدي. گله‌جک‌چی‌لر تهلوکه‌ني، عوٍصياني، ساواشي، کوتله­‌نين گوجونو، اويغارليغي [تمدني] و آوتوموبيلي سئويرديلر. ماياکوفسکي دئييردي: «ائلئکتريک ايشيغي گؤردوکدن سونرا طبيعت منيم گؤزومده دَيريني ايتيردي.» نيچه­دن گوٍج‌لو ائتکي­لنميش بو آخيم، شاعيرين ايچيندن گلن وورنوخمالارين و دويغولارين ايفاده‌­سينه قارشي چيخير، گراماتيکايا رعايت ائتمير، شعرده دورو بیچیم آختاريشينا گيريشيردي. فوتوريزم، هابئله، غئيرشاعيرانه سؤزجوک­لرين اؤزگورلويونه آرخا چيخير، بونو دوغرولتماق اوچون تئلئگراف دئييم­‌لرينه بنزه­‌ر قيريق و ايلگي­سيز سؤزجوک­‌لر قوندارير، يا دا اونلارين آنلاميني دَييشديرم‌ه­يه چاليشيردي. فيليپو تومماسو مارينئتتي  marinetti Fillipo Tommaso باشدا اولماق‌لا، فوتوريست­‌لر 1909ـ‌دا اؤز چاغريش­‌لاريني ياياراق بو مکتبين تمل­داشيني قويدولار.

ساواشي، ماشين چاغيني، و فاشيزمي منيمسه­‌ين بو مکتب، گله­‌جه­‌يين آديلا باغلانسا دا، فوتوريزمين ايکي اؤنم‌لي قولو وار ايدي: ايتاليان، روس. ايتاليان قولونون باشيندا مارينئتتي دايانيردي، روس قولونون باشيندا ايسه ماياکوفسکي. آوروپا تئخنيکاسي گوجونه صنايع­لشمک؛ بونلاري کؤهنه و پالچيقلي روسيايا دارتيب گتيرمک، گله‌جک‌چی‌لرین ايلکين آماجي ­ايدي. ماياکوفسکي دئييردي: «کؤهنه­‌لييين اؤلومونه بير سوسياليستين کور اينامي وار منده.» واختيله صنعتده دبده اولان گؤزه‌لليک فلسفه­‌سينه آيغيري اولان روس فوتوريزمي بوردان دوغدو. خيالا و پسيخولوگييايا قارشي چيخان ماياکوفسکي­‌نين سطير آراسي سؤزلريندن فوتوريزمين اؤزه‌لليک‌لريني داها آيدين آنلاماق اولار: «منيم ليريک آخماق سؤزلره گولمه­‌ييم گلير. بئله شئي­‌لري دئمک زحمت ايسته­‌مير و او قده­‌ر گؤزه‌ل­‌دير کي، يالنيز آدامين آروادي اوندان لذذت آلير… چئشيدلي أدبياتين ائنيش­‌يوخوش­‌لاري، سمبوليزم، رئاليزم و باشقالاري و بيزيم بونلارلا موباريزه­‌ميز…»

فوتوريست­لر بيله­رکدن ياراديجيليق ديليني آلچالتديلار؛ بونونلا دا ساتيرا و کوميک استيل يئنيدن دوغولدو. ماياکوفسکي­نین اينتيحاريندان اؤنجه يازديغي مکتوبوندان بونو آنلاماق اولار. ائله بير چتين آندا، سويوق قانلي­ليق­لا يازير: «هامي اوچون اؤلور‌م. هئچ کيم سوچلو دئييل، بوش يئره شايعه يايمايين. من مرحوم جناب­لاري شايعه­دن آجيغيم گلير.»

ایواز طاها

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *