CAN SÖZDÜR ƏGƏR BİLƏRSƏ İNSAN ● EYVAZ TAHANIN İNTERNET DÜŞƏRGƏCİYİ
بيليمين باشليجا اؤزه‌للييي «عينيت»دير. بو نه دئمکدير؟ انگليسجه ojectivity دئييلن بير سؤز وار. بونا رسمي ديلده «اوْبيئکتيوليک» دئييلير، فارسجادا ايسه «عينيت». هر کس بللي مئتودلا بير مسئلهني چؤزمک ايستهيرکن، باشقا انسان‌لارين چاتديغي نتيجهيه چاتيرسا عينيته قوْووشموش اوْلور. آيري‌آيري يئرلرده، هانسي زاماندا اوْلورسا اوْلسون، کيمسه سويون نئچه درجهده قايناديغيني يوْخلاماق ايستهسه، «يوٍز» درجه ايله قارشيلاشاجاق. بو …
“نئجه یازاق” کیتابیندان ـ چارخي فيرلات! ـ چارخي فيرلادير. يوخاريداکي ايکي جمله‌ده فيرلاتماق مصدريندن آلينما فعل‌لر نييه بير دؤنه «ت» حرفي ايله «فيرلات» يازيليب، اوْ بيري دؤنه ايسه «د» حرفي ايله «فيرلادير»؟ ـ هاي ورروب، قيي ووروب، سس سال داغلار!؛ گؤزهللر اوْيلاغي [مأواسي]، گؤي يايلاق‌لارا؛ منيم بو درديمي دئ اوْيلاق‌لارا؛ سينه‌مدن اوْخلادي بير مارال مني. …
“نئجه یازاق” کیتابیندان بو ايکي سؤزوٍن آنلامي عيني دئييلدير. بيرينجي سؤزده «مي» سوْرغو اشاره‌سي‌دير، ايکينجي سؤزده ايسه عوضليک [ضمير] و تمامليق [مفعول] اکي: ـ أللريمي سينيب؟ [آيا دستانش شکسته است؟] ـ أللريمي يودوم. [دستانم را شستم.] گؤروٍندويو کيمي، سوْرغو اشاره‌سي اوْلان «مي»، سؤزجوٍيه ياخين يازيلير. آمما ايکينجي جمله‌ده عوضليک و تمامليق اشاره‌سي اوْلان «مي» اؤزوٍندن …
“نئجه یازاق” کیتابیندان آنا، ايضاحلي لغتـه گؤره، اولادي اوْلان قادينا دئييلير. دؤرد آي واردي آنانين گؤزلري يوْل چکيردي. (ث.رحمان) ياشلي قادينا سايقي ايله مراجعت ائتمک، مجازي آنلامدا بير شئيين أساس بؤلوٍمو، مرکزي و کؤکو ده آنا سؤزوٍ ايله افاده اوْلونور: آناديل، آناياسا. بوٍتون آنا و قوْل آرخ‌لاريميز تميزله‌نيب قايدايا سالينميشدي. آذربايجانين بعضي بؤلگه‌لرينده بو سؤزجوٍيون …
“نئجه یازاق” کیتابیندان «آسلان، سوْن، سوْنرا، ساي، ساغ و سوْل» کيمي سؤزلر «س» ايله يازيلماليدير. بعضي يازيلاردا بو کيمي سؤزلرين «ص» ايله يازيلماسي يئرسيزدير. آمما عربجهدن آلينان سؤزلر اوْلدوغو کيمي يازيلير: صابين٭، صابر، صلاحيت و صلح. ٭ رسمي ديلده sabun يازيلير. ایواز طاها
«فارسجادان آلينما سؤزلرين ترجومه‌سينده، هردن سهوه يول وئريلير. 90ـ جي ايل‌لرده آذربايجان تورکجه‌سينده چيخان ايسلامي بيرليکقزئتي‌نين آدي فارسجا وحدت اسلامي سؤزبيرلشمه‌سي‌نين حرفي ترجومه‌سي‌دير. بو ترکيبين سوْنونا آرتيريلميش “ي” حرفي، منسوبييت أکي‌دير. بيزده بو “ي”، سؤزبيرلشمه‌سي‌نين اورتاسينا دئييل، سوْنونا گلير. بونونلا دا ايسلام بيرلييي داها دوزگوندور.» لاکین بو حؤکم هر یئرده کئچرلی دئییلدیر. اؤرنه‌یین، “نظری باخیمدان” سؤزبیرلشمه‌سی “تئوریک باخیمدان” آنلامینی ایفاده …
Read More “نئجه یازاق: “نظری باخیمدان”، یوخسا “نظریه باخیمیندان” | ایواز طاها”
“نئجه یازاق” کیتابیندان ـ بيلدي کيم خاک ره اوْلدوم أته‌يين توتماق ايچوٍن، گؤتوٍره‌ر دوٍشمه‌يه قوْيماز يئره عمدن أته‌يين. (م. فضولي) ـ دومانلي بو شهرده، آغلايير سنين ايچين، ايچين‌ايچين قبير داش‌لاري. (مجهول شاعير) ـ ائي کؤوثر اوٍچون آه چکن زاهدِ ابله؛ ميخانه‌ده گل گؤر اوْنو پيمانه‌لر ايچره. (أ. نباتي) يوخاريداکي جمله‌لرده عيني سؤزجوٍک «اوٍچون، ايچين و …
T. : idrak Lat.: perceptio İng.: perception Fr.: perception Alm.: Wahrnehmung آلقی گئرچکلییین بسیط آنلامدا اینسان بئینینده یانسیماسی[انعکاسی]دیر. فلسفی باخیمدان ایسه، هانسیسا نسنه‌یه دیققتی یؤنه‌لده‌رک دویولار یولو ایله اونون بیلیجینه وارماق اوچون فعال سوره‌ج‌دیر. هر بیر نسنه دویولار آراجیلیغی ایله آلقیلانسا دا، آلقی دویوسال ایزله‌نیم‌لردن داها آرتیق بیر شئی‌دیر. بئله کی، کانتا گؤره، ماهیت و …
اولوس سؤزونو state-nation آدلانان چاغداش قاورامی ایفاده ائتمک اوچون قوللانا بیله‌ریک. باخمایاراق کی، اولوسون أسکی آنلامی بوندان بیر آز سئچیلیر. أسکی تورکجه ده میللت آنلامی داشیییان سؤز “بودون”دور. (دیوان لغات تورک) اولوس ایسه اونون بیر بؤلومو، بلکه ده بو گونکو ائتنیک بؤلومه یاخین بیر آنلام‌دیر. ضیا گؤک آلپا گؤره، «اولوس سؤزو اولمک ülmek مصدریندن گلیر …
فوتوريزم Futur [گله‌جک] سؤزو ايله باغلي ايدي. گله‌جک‌چی‌لر تهلوکه‌ني، عوٍصياني، ساواشي، کوتله‌نين گوجونو، اويغارليغي [تمدني] و آوتوموبيلي سئويرديلر. ماياکوفسکي دئييردي: «ائلئکتريک ايشيغي گؤردوکدن سونرا طبيعت منيم گؤزومده دَيريني ايتيردي.» نيچهدن گوٍج‌لو ائتکيلنميش بو آخيم، شاعيرين ايچيندن گلن وورنوخمالارين و دويغولارين ايفاده‌سينه قارشي چيخير، گراماتيکايا رعايت ائتمير، شعرده دورو بیچیم آختاريشينا گيريشيردي. فوتوريزم، هابئله، غئيرشاعيرانه سؤزجوکلرين …
ایدئولوگییا بیر نؤوع ایدئیا‌لار، تصووورلر و قاورام‌لار [مفهوم‌لار] سیستئمی‌دیر. روسجادا “ایدئولوگییا” کیمی سسله‌نن ایصطیلاحین اینگیلیس دیلینده قارشیلیغی “ایدئولوژی”دیر. باشقا سؤزله، “ایدئولوژی” سؤزو روسجادا صیفت‌دیر، یعنی اینگیلیسجه “ایدئولوژیک” سؤزونون آنلامینی داشیییر. بونا گؤره، “ایدئولوگییا”نی رسمی دیله اویغون اولا‌راق ایسم کیمی ایشله‌دیریک‌سه، اوندان یارانمیش “ایدئولوژی” سؤزونون صیفت اولدوغونو اونوتمامالیییق. بئله‌جه فارسجادا “دیدگاه ایدئولوژیک” و “ویژگی‌های ایدئولوژی” سؤز …
اینگیلیسجه century سؤزونون آنلامی رسمی دیلده “عصر”، آنادولو تورکجه‌سینده “یوز ایل” فارسجادا ایسه “قرن، سده”دیر. “عصر” سؤزونون فارسجا معناسی بام باشقا‌دیر. اؤرنه‌یین، “عصر آتوم” ترکیبی، بیزده “آتوم دؤورو” یا “آتوم دؤنمی” کیمی سسله‌نیر. بو سؤزون اینگیلیسجه قارشیلیغی ageدیر. بونونلا بئله، بیز century سؤزونون قارشیلیغی اولا‌راق “یوزایللیک” ایصطیلاحینی اؤنه‌ریریک، age سؤزونون قارشیلیغی اولا‌راق ایسه “دؤنم” سؤزونو …
“ياراديجی‌نين اؤلومو” رولان بارتین آدییلا باغلی مشهور قورام‌دیر. کلاسيک ادبياتدا، اوخوجويا يالنيز توٍکه‌ديجي [مصرف‌‌‌‌‌‌‌کننده] کيمي باخيليردي. متن يازيچي‌نين بئينيندن بيرباشا اوخوجونون بئينينه داشينيردي. متنين بيرجه آنلامي واريدي، او دا يازيچي‌نين ذهنييتينده يارانيردي. يازيچي توتاليتار حؤکومت‌لر کيمي متنه و متنين اساسلانديغي آنلاما حؤکم سوٍروردو. اوخوجو، متندن آسیلی اولان ساده بير توٍکه‌ديجي ايدي. بونون فلسفي کؤک‌لري واريدي. …
فلسفه، بیلیم، أدبیات و اینجه‌صنعت آنالیتیک سؤزلویو بو منیم یئنی کیتابیم‌دیر. (کیتابین آدی قطعی‌لشمه‌ییب.) آدیندان دا بللی اوْلدوغو کیمی “ساغلام دیل” باشلیقلی کیچیک أثریمده اؤنردیییم مسئله بوردا دیققت مرکزینده دایانیب: اورتوگرافی ایله یاناشی تئرمین‌لر سورونو ایله کسکین، گئنیش و سوره‌ک‌لی اوغراشماق. چونکی تئرمین‌لرین مسئله‌سی چؤزولمه‌یینجه ساغلام بیر دیله یاخینلاشما ادعاسی آبسورد آلیناجاق. “قاورام”لارا قویولموش آدلارین …
Structuralism, Yapısöküm هانسیسا فئنومئنين يالنيز تاريخيني ايزلهمکله اونون نئجه ايشله‌‌مه‌‌سيني قاورايا بيلمه‌‌ريک. هر بير توپلومو اونون تاريخيني ايزلهمکله دئييل، چئشيدلي بؤلوم‌‌لري‌‌نين بيربيرلريله ايلگيسيني آراشديرماق‌‌لا تانيماق اولار. اؤرنه‌‌يين ديلين باشليجا ايشله‌‌يي اينسان‌‌لارين قارشيليقلي ايلگي قورماسينا شرايط ياراتماقدير. بو فئنومئنين ماهييتيني تکجه اونون تاريخيني آختارماق‌لا اؤيرنمک اولماز. هابئله، ديل ساحه‌‌سينده فردي داورانيش‌‌لارين يارديمي ايله، ديلي تانيماق اولماز. …
آنگلوساکسون دونياسيندا فوتوريزمين يوموشالميش فورماسي ايدي. 1912دن باشلاياراق ساواشين سونونادک دبده اولان بو آخيمين آماجي، شعري ساده‌لشديرمک ايدي. بو گروپون أن آدليم شاعيري ائزرا پاوند، 1913ـ‌د‌ه ايمگه‌‌چي‌لرين ايلک باخيشلاريني “بير نئچه يوخ”[1] باشليغي آلتيندا درج ائتديردي. 1909ـجو ايلده اينگيليس فيلوسوفو و شاعيري تي. گي. هيوم T. G. Hulme ايمگهچي گروپونون تمل‌داشيني قويدو. سوهو Soho آدلي …
یئنی تحصیل ایلی موناسیبتی ایله “ایواز طاها”نین موراجیعتی 1 اوشاق‌لاریمیز اوخول‌لارا گئتدیلر، باجی‌لاریمیز، قارداش‌لاریمیز ایسه بیلیم‌یوردلارینا. هئچ بیری‌نین قولتوغوندا آنادیلینده بیرجه کیتاب یوخ. 2 بو یاخین‌لاردا مدنیت ناظیرلییی ایکی کیتابیمین نشرینه ایجازه وئرمکدن چکیندی. ندن‌‌لرین بیری بو ایدی: سن دئمه کیتاب‌لاریمین یازی قایداسیندا فارسجا و عربجه‌نین سؤزلرینه سایمازلیق‌لا یاناشیلیب. دؤولت مأمورونون آرگومئنتی داها …
سوْن واخت‌لاراجان غريبه بير سؤز آغیزلاردا گزیردی: «توٍركجه‌ميز دونیانين ان قايدالي ديلي‌دير». بو ادّعانين دوْغرو اولوب اوْلماماسيندان آسيلي اوْلماياراق، ديلين تام قايدالي اوْلماسیني بیلیم اونایلامیر. بو، هئچ بؤیوک اوٍستونلوک ده دئییل. بيلگي آليش ـ وئريشی گئنیش اوْلمايان چاغ‌لاردا تام قایدالی دیل گئرچك گؤرونسه ده، ايندي بویوک خال دئييل، چاتيشماز یؤن‌دور! ديلين اينكيشاف مرحله‌سينده، اؤزلليك‌له باشقا ديل‌لرله …
يئني تحصيل ايلي موناسيبتي ايله يارپاق قزئتي‌نين باش يازاري ايواز طاهانين ايراندا يئني تحصيل ايلي‌نين باشلانماسي موناسيبتي ايله شاگيردلر و اؤيره‌نجي‌لره آچيق مکتوبو ايراندا 14 ميليون شاگيرد و 3 ميليونا ياخين اؤيرنجي تحصيل اوجاق‌لارينا گئتديلر. مکتب‌لرين زنگي‌نين چالينماسي ايله صينيف‌لره يوللانميش بو اوشاق‌لارين 60 فايزي‌نين آنا ديلي فارسجا دئييل. اونلارين اکثريتي آذربايجان تورکجه‌سينده، قالاني ايسه …
ـ سئويرم دئيه‌دئيه گلدي. ـ سئويرم سئويرم دئيه گلدي. يوخاريداکي جوٍمله‌لرين هر ايکيسي دوزگوندور. کوٍتله آراسيندا بيرينجي جومله ياييغين اوْلسا دا، کلاسيک متن‌لرده ايکينجي فوْرما داها چوْخ گؤزه چارپير. أليف قاش‌‌لاريني چاتار؛ کيپرييي سينه‌مه باتار؛ حاق أل‌لري قلم توتار؛ يازار أليف‌أليف دئيه. (يونس أمره) شاعير، سوْن ميصراعني «يازار أليف دئيه‌دئيه» يازا بيلردي. “نئجه یازاق” کیتابیندان
سياست دونياسينين اؤزگو قايدالاري واردير. بو دوغرودور آمما سياست، باشقا ديني، ایقتيصادي و توپلومسال عاميل‌لر كيمي مدنيت اؤزولونون اوزه‌رينده دايانير. ائله بونا گؤره‌دير كي، مدني- اجتيماعي بير قزئت بللی بوجاقدان آدي چكيلن قورال‌لارا توخونا بيلر. بونونلا بئله، گؤرونور ايسته‌نيلن سياسي اولای، آنجاق بيزيم گومان ائتديييميز یؤنده دئييل، چوخ اؤلچولو بير طرزده اینكيشاف ائدير. اولاي‌لارين بئله …