یئنی تحصیل ایلی موناسیبتی ایله “ایواز طاها”نین موراجیعتی
1
اوشاق‌لاریمیز اوخول‌لارا گئتدیلر، باجی‌لاریمیز، قارداش‌لاریمیز ایسه بیلیم‌یوردلارینا. هئچ بیری‌نین قولتوغوندا آنادیلینده بیرجه کیتاب یوخ.
2
بو یاخین‌لاردا مدنیت ناظیرلییی ایکی کیتابیمین نشرینه ایجازه وئرمکدن چکیندی. ندن‌‌لرین بیری بو ایدی: سن دئمه کیتاب‌لاریمین یازی قایداسیندا فارسجا و عربجه‌نین سؤزلرینه سایمازلیق‌لا یاناشیلیب. دؤولت مأمورونون آرگومئنتی داها غریبه ایدی: “فرهنگستان فارسی بئله بویوروب”. سؤز یوخ کی، شرقی تیمورون دیل آکادئمیاسی بورکینافاسونون دیلی باره‌ده فیکیر سؤیله‌سه‌یدی، تهرانین دئیینگن تئلئویزیاسی دونیا سیستئمی‌نین عدالت‌سیزلییی باره‌ده گئجه گوندوز دنگ ائده‌جکدی بیزی.
آمما فارس دیلی آکادئمیاسی بوتون دیل‌لری فارسجانین بیر لهجه‌سی سایدیغیندان، منیم دیلیمده بیر سطیر اوخویوب یازمایان آدام گؤستریش وئریر کی من دئین کیمی یاز.
فرهنگستانین وظیفه‌لری‌نین یالنیز بئشینجی ماده‌سینده، اؤزلری دئمیشکن “یئرلی مدنیت‌لرین قورونوب ساخلانماسی”ـنا ایشاره اولونور. بو ایشاره باشقا میللت‌لره کورون ایشیق ساچیرسا، جومله‌نین داوامی اومیدلری پوچا چیخاریر. بللی اولور کی، آکادئمیک‌لر رسمی دیلی داها دا گوجلندیرمک اوچون اولکه‌نین قیراق‌ـ بوجاغیندا گؤزدن قاچیمیش “فارسجا فولکلور، آدلار و ایصطیلاح‌‌لار”ی توپلاماغا وورنوخورلار. گؤزله‌نیلمز دئییل، بو فرهنگیستانین سوی آغاجی‌‌نین کؤکو 1935ـجی ایله گئدیب چیخیر. همین ایلده ممالک محروسه‌ده یایغین اولان آذربایجان تورکجه‌سی ایله یاناشی باشقا دیل‌لری فارسجانین خیرینه محو ائتمک اوچون بیرینجی فرهنگستان یاراندی. اینگیلیس‌لر بویورموشدولار، بیر زامان توپ‌لارینی ویئنا داروازاسینا سؤیکه‌میش تورک‌لردن زهله‌لری گئدیر.
فرهنگستان چئوره‌لری گومان ائدیردیلر چاغداش نسل توراپاغا قاریشدیقدا دیلدن یالنیز خاطیره قالاجاق، سونراکی نسل مکتب گوجونه کوتله‌یه سیرینمیش یئنی دیله آلیشاجاق[1].
3
نهایت “بیزی بونا آلیشدیراجاق‌لار” دئیه، 89 ایل‌دیر بئله اولور. 89 ایل‌دیر زورلا وئریلمیش کیتاب‌لاری قولتوغوموزدا ساخلاییریق، آنا دیلیمیزی ایسه اوره‌ییمزده. من اورحان پاموکا یازاندا کی، بیزیم بیریمیز ائویمیزی ایتیرمیشیک (قاراباغدا)، او بیریمیز ایسه دیلمیزی (تبریزده)، سؤز دیلین اوغورلانمیش “یازی”سیندان گئدیردی، بی‌ریا مظلومیتی‌نین باهاسینا کؤنلوموزده قورویوب ساخلادیغیمیز دانیشیق دیلیندن دئییل[۲] هر ایل دیلیمیزی ائوده قویوب مکتبه گئتدیک، آمما دیلسیزلییه آلیشمادیق. شاه‌لار سانیردیلار زامان آخاریندا رضا خانین یوخولاری چین اولاجاق[3]، اولمادی. شاه دئییردی اوردودونون مطبخ ایشچی‌لری ده متجاسرلره (پیشه‌وری بئله آدلاندیریلمیشدی) قولاق بورماسی وئرمه‌یی باجاریرلار. آمما بئله اولمادی، پیشه‌وری دوغما کور نیفریتیمزده یاندی‌سا، شهریارین ساده دیلینده دیلیمیز پؤهره‌لندی.
سبب آیدین‌دیر: باسقی، زوراکیلیق[4] و تاپداییش[5] کیمی عامیل‌لر “مئیلی” اوره‌تیر. تاپداییش همیشه اوست‌بیلینجی[6] یووشدورورسا[7]، آلت بیلینجین[8] گؤزله‌نیلمز داورانان گوج‌لرینی اویادیر. دیل یاشام عرصه‌سینه فوران ائدیر. دیل آستارادان استرآبادا قده‌ر آیاقلانیب یئریمه‌یه باشلاییر، بوغونتو ایل‌لرینده “سازیمین سؤزو” کیمی دیل آبیده‌سی یارانیر.
اوشاق‌لاریمیز اوخول‌لارا گئتدیلر، باجی‌لاریمیز، قارداش‌لاریمیز ایسه بیلیم‌یوردلارینا. هئچ بیری‌نین قولتوغوندا آنادیلینده بیرجه کیتاب یوخ. تکی دوغما کیملیک وئرگیسی بئیین‌لریندن، سئویملی آنادیل سئوگیسی ایسه اوره‌ک‌لریندن اکسیک اولماسین. باجی‌لاریم، قارداش‌لاریم، مکتب یاددیرسا، دیلی یادیرغامایین، دیلیمیزی ائوینیزده یئترینجه اؤیره‌نین!
ایواز طاها
1389 ـ جو ایلین مهر آیی
_________________________________
[1] آلیشماق (بوردا): عادت ائتمک [2] بوجومله اورحان پاموکا گؤندردیییم مکتوبدا گئتمیشدیر. مکتوب سلیم بابوللا واسیطه‌سی ایله پاموکا چاتدیریلمیشدی. [3] یوخونون چین اولماسی: یوخونون تعبیر اولماسی، دوغرولماسی؛ یوخونون تحقق تاپماسی [4] زوراکیلیق: خشونت [5] تاپداییش: رئپرئسییا، سرکوب [6] اوست بیلینج: خودآگاه [7] یوووشدورماق: رام ائتمک، اهلی‌لشدیرمک [8] آلت‌بیلینج: ناخودآگاه