نئجه یازاق: ایری (بزرگ) /أیری (کج) | ایواز طاها

بعضن أیلش یا أیله‌ش [بنشین]، أیری [بزرگ]، أیمک [کج کردن] کیمی کلمه‌لرین اوخونوشو چتین آلینیر.‌ سبب ایسه فتحه‌نین بوروشوق قونومونا قاییدیر. بو مسئله‌ اورتوگرافی قلاووزوندا دا چؤزولمه‌میش قالیب. چوخ‌لاری مثلن أیری سؤزونو “اه‌یری” کیمی یازیرلار. یعنی بیر سس اوچ کاراکتئرله یازیلیر: ا، ه، یاریم‌فاصیله. بو نه دقیق‌دیر، نه ده سؤز اقتیصادیاتی باخیمیندان صرفه‌لی.

هابئله بئله‌جه یازیلیش‌لا  أیله‌ش کیمی سؤزلرین اوخونوشو داها دا چتینله‌شیر: اه‌یله‌ش.

سورونو چؤزمه‌یین آسان یولو، حمزه‌لی الیف[أ] دیر.
ــ أیری əyri [کج]، ایری iri [بزرگ]
ــ أیمک əymək [کج کردن]، imək ایمک [بودن]
ــ أیلن əylən [سرگرم شو]، ایلن ilən (بعضی أسکی متن‌لر و مرثیه‌لرده “ایله” سؤزونون دئییلیشی)
اؤرنک‌لر: بویور أیله‌ش، بوداغی أیمه، دوشمن قاباغیندا أییلمه، أینینه تمیز پالتار گئیین.

نئجه یازاق: قالماق-قالماخ، بوداق-بوداغ | ایواز طاها

“خ” ” و “غ” حرف‌لري بير هجالي سؤزلرين سوْنوندا و بوٍتون سؤزلرين اوْرتالاريندا اؤز سسي ايله يازيلير: آخ، يوخ، اوْخودوم. آمما چوْخ‌هجالي سؤزلرين سوْنوندا «ق» حرفي ايله يازيلمالي‌دير: قالماق، بوداق. آنجاق بو سؤزلرین سونونا سسلی حرف آرتیریلیرسا اوندا “ق” حرفی “غ” حرفینه چئوریلیر: قالماغی /قالماغا، بوداغی /بوداغا.

◊ سایت‌لارین بیرینده، نسیمی‌نین بیر بئتینده گئتمیش “ایراق” سؤزجویو یانلیشجا “ایراغ” یازیلمیشدی:
تا اوزون شؤوقوندن “ايراغ” اولموشام پروانه تك؛
يانيرام ليل و نهار اي نور و ناريم هارداسان؟
◊ “ایراق” سؤزو “اوزاق” و ظرف اولدوغوندان “اوزاقدا” آنلامینی داشیسا بعضن “دا” أکینی قبول ائدیر: ایراقدا. اؤرنک:
گول أکدیم شاختا ووردو؛
نه یامان واختا ووردو؛
او ظالیم اووچو منی؛
یاردان ایراقدا ووردو.

◊ “گلمک” و “قالماق” کیمی سؤزلرین دئییلیش و یازیلیشیندا سس اویومو [آهنگ] قانونونا رعایت اولونمالی‌دیر. اؤرنه‌یین، “گلمک” مصدری “گلماخ” تلفظ اولوندوقدا و یا “قالماق” مصدری “قالمق” کیمی یازیلدیقدا آهنگ قانونو پوزولور. اؤرنه‌یین “بشر دئماق اولماز منه، اینسانام” کیمی میصراعدا “دئماق” مصدری یانلیش یازیلیب، دوزگون واریانت “دئمک” دیر.
سونوج:
◊ یانلیش (اشتباه): ایراغ، بوداغ، قالماخ، گلماخ.
◊ دوزگون: ایراق، بوداق، قالماق، گلمک.
_______________________________
سایین شاعیرلردن ریجا ائدیرم آچار سؤزجوک‌لرله ایلگیلی اولان اؤز شعرلریندن بیر میصراع و یا بیر بئیت اؤرنک گتیرسین‌لر.