گله‌نک باجاسيندان باخاندا بونلاري گؤروروک: باکي، يوٍنگوللوکدن گؤيه ميللَنميش چرپلنگه [بادبادکه] اوخشايير، تبريز ايسه آغيرليقدان پاليچيغا اوتورموش گمييه. قوزئيده آسقيراق گليرکن ساغلامليق دئمک، قاپي کانداريندا [آستاناسيندا] گؤروشمکدن چکينمک، گونون فالينا دريندن اينانماق آلداتماسين بيزي. بونلارين گله‌نه‌يه دخلي يوخدور، سووئت توتاليتاريزمي‌نين تالاديغي ديني آيين‌لرين يئرينده اوتورموش دئفورمه آيينلردير بونلار. سونوج آيديندير: قوزئيده گله‌نک بوشلوغو نه قدهر …
Read More “سئچمه‌لر: گله‌نک، تبریز و باکی”
سؤزسوز، هر بیر دؤولت‌ـ‌میللت دیلین پلان‌لی بیچیمده گلیشدیریلمه‌سینه دایر بللی تدبیرلر گؤرور. بونون آشیری اؤرنک‌لرینه نازیزم آلمانیاسیندان دئگول فرانساسیناجان، گاندی هیندیستانیندان سوکارنو ایندونئزیاسیناجان بؤیوک بیر أراضیده توش گلیریک. أن اوغورلو اؤرنک‌لر ایسه گؤز قاباغیندا‌دیر. آتاتورک زامانیندان ایستانبول تورکجه‌سینده، رضا شاه زامانیندان ایسه فارس دیلینده آپاریلماقدا اولان ایصلاحات‌لار هئچواخت دایاندیریلمامیشدیر. ایییرمینجی یوز ایللییین بوتون زامان کسیم‌لرینده …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: دیل موهندیسلیی باره‌ده | ایواز طاها”
اوْرتا چاغدا اینسانین حؤکومت قارشیسیندا یالنیز وظیفه‌سی واریدی. چونکی گوج صاحیب‌لری اؤز مشروعیت‌لرینی یا گؤیدن آلیردیلار، یا دا قیلینجدان. آمما رنسانسدان باشلایاراق “حاق” مسئله‌سی قابارماغا باشلادی. اینسان، وظیفه ایله یاناشی حاق قازانمالی اولدو. بو، قاچیلماز ایدی. شارل مونئسکیو “قانون‌لارین روحو” کیتابیندا اجرا، یارغی و قانون‌وئریجی اورگان‌لاری بیربیریندن آییرماقلا حاکیمیت، سوْروملو [مسئولیت‌لی] بیر قوروم حالینا گتیرمه‌یه …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: چاغداش اینسانین وظیفه ایله یاناشی حاققی دا واردیر”
کئچمیش زامان‌لارا باخین! حؤکمدارین بوینوندا وطنداش‌لارین حاققی یوخ ایدی، اونون اؤنونده یالنیز وظیفه‌لری واریدی. همین دؤنم‌لرده مشروعیت قازانماغین یولو زوراکیلیغین گؤستریمیندن [بازآفرینی‌سیندن] کئچیردی. مشروعیتین قیلینجا باغلی اولدوغو چاغدا بو عادی بیر یاناشما طرزی ایدی. البته قیلینج‌لا قازانیلمیش مشروعیت یالنیز قیلینج‌لا گئده بیلیردی. حاکیم کوتله قارشیسینا اؤلوب‌ـ اؤلدورمکدن باشقا بیر یول قویموردو. بیچاق سومویه دایاندیقدا وطنداش …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: حاکیمین قورخونج مهابتی”
اعتیراف گوج قورولوش‌لاری‌نین کوتله‌یه قارشی ایره‌لی سوردویو آخماق آرگومئنت‌دیر. بئله کی، گیروْو گؤتوروله‌رک محبس کونجونه سیخناشدیریلیمش وطنداش‌لارین آغزینا ایسته‌نیلن سؤزلر قویولور. کوتله، تلویزیون محکمه‌سینده اؤزونه قارشی تانیق روْلوندا چیخیش ائدیر. تانیق‌لا سانیق’ین [شاهد‌له متّهمین] قوْرخونج بیرلییی. اعتیراف گئدیشینده گوج قورولوش‌لاری‌نین [قدرت ساختارلاری] ساده بیر دیله‌یی وار: «سؤیله، سؤیله کی، آزادلیغین یوخلوغو سوچ دئییل، اونو کوچه …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: اعتیراف”
موریال میراک وایسبارخ “گوج کورسوسونده مجنون‌لار” کیتابیندا عرب‌لرین بئش دیکتاتورو باره‌ده یازیر: «بو دیکتاتورلار اؤزونه‌وورغونلوق، یانیلساما، شؤهرت‌سئوه‌رلیک و اؤز توپلوم‌لاری‌نین سیاسی-ایجتیماعی گئرچک‌لیک‌لرینی یئترینجه انلایا بیلمه‌دیک‌لری اوزوندن کوتله‌نین گئنیش عوصیانی ایله قارشیلاشدیقدا چاشیب قالدیلار. اونلارین تپکیسی‌نین ماهیتی گؤزله‌نیلمز دئییلدی: شاشقینلیق، اینامازلیق، اعتیراض‌لاری دوشمنین قورغوسو سانماق، ناراضیلیق‌لاری انکار ائتمک و سون مقامدا زوراکیلیغا أل آتماق. وایسبارخا گؤره، …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: دیکتاتور اؤز باخیشی‌نین قوربانلیغی”
هر بیر حاکمیتین دیکتاتور و یا دئموکراتیک اولماسینین ایلکین گؤستریجیسی بودور: کوتله هانسیسا حؤکومتی به‌یه‌نمه‌دییی تقدیرده گوج ایشلتمه‌دن اونو دئویره بیلیرسه او حؤکومت دئموکراتیک‌دیر، یوخسا دیکتاتور. دیکتاتور حؤکومت همیشه اؤزونه قارشی هر تورلو دیره‌نیشی قانلی مجرایا سورکله‌ییر؛ هر بیر اعتراضی قورغو قورامینا [توطئه نظریه‌سینه] سیغیناراق تاپدالاییر. قورغو قورامینا اینانماق و یا ائله بیر قورامدان گئنه …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: هانسی حاکیمیت دیکتاتوردور، هانسی دئموکراتیک؟”
اؤزلویون فرقينه وارميش اينسان، خاريجي آسيلي‌ليق‌لاردان قورتولموش و اؤزونو يئنيدن اينشا ائده بيلن وارلیق‌دیر. اؤزگورلویون يوخلوغو ايسه خاريجي بلیرله‌نیم‌لرینه/تعين‌لرینه بویون قویماق، هابئله مدني، اخلاقي و تئولوژيک ده‌يرلره آچيق اولما و بونلارين ایستک‌لری‌نین یئرینه گتیرمک اوغروندا حرکت ائتمک آنلامینی داشیییر. کؤکونه باخاندا مدني، اخلاقي و تئولوژيک ده‌يرلره تکرار ائتمکدن بئله چیخیر کی، سن اؤزونو گلیشدیریب جاوانلاشديرا …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: یاشام توکه‌دیله‌رک يانان ايشيق‌دير”
ائشتیرنئره گؤره، اؤزگورلوک “من”ین سئوگيسي اوچون چاليشماقدیرسا ندن ائگونون اؤزو باشلانغيج، اورتا و سونلوق اوچون سئچيلميرمی؟ اؤزومو اؤزگور ائدن من دئييلم‌مي؟ ايلک بینؤوره اولان من دئييلم‌مي؟ آنجاق اينسان زنجيرلرين ايچينده یاشام سورور، اؤزگورلوک ایسه گله‌جک‌له باغلی دویولان اوموددان باشقا بير شئي دئييل. تک بير دوستاق حاليندا بئله اولسام دا وارام، مؤوجودام. قرارا گل: دوستاق حالدا …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: اؤزلوک حقيقت‌دير”
اينسان اؤزگور دوغولموشدور، اؤزگور باشلاميشدير، اينسان اؤزگوردور، آنجاق “اؤز”ونو ایتیریب. چونکي مين‌لرجه ايلليک مدنيت اونون نه اولدوغونو آنلاشیلمازلاشدیرمیش، اونو، ائگويست اولمايان لاکين ايدئاليست اولان آدام اولدوغونا دا اينانديرماغا مجبور ائتميشدير. بو یالانچی اینانجدان قورتولماق گره‌کیر! اؤزونو انکار ائدن و دقيق بیچیمده اؤزونو اؤزوندن یوخسول بوراخان (محروم ائدن) اؤزگورلویو آختارماق؛ اؤزونو آرا، ائگوْيست اول. بو سؤز …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: اؤزونو آرا، ائگوْيست اول!”
هايکو ذئنين أدبي قوْلودورسا، ميستيک شعر عرفانين دانيشان ديلي‌ديرــ ضديت‌لي دانيشيق. نه ذئن دانيشماق ايسته‌يير، نه ده عرفان. بيرينجيسي سؤزلري سوسدورماغا چاليشير، ايکينجيسي ايسه «حالين شرح و بيانه سيغماديغي»ني وورغولايير. هم ميستيک [عرفانی[ شعر، هم ده هايکو قارالتي‌ديرلار، ايلغيم‌ديرلار. ياخينلاشديقجا اوزاقلاشيرلار. «ايلک گؤروٍنوشده اوْخوناقلي اوْلدوقلاري اوٍچوٍن، ياخين، لذّتلي، تانيش، اينجه، شاعرانه، و ايسيديجي اؤيوٍدلرين مکمل …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: هایکو و میستیک شعر”
“اسليمي” صنعت، يا ” آرابئسک”arabesque دقيق هندسي شکيل‌لر و يا استيليزه اوْلموش (ساده‌لشميش) بيتکي ناخيش‌لارينا أساسلانير. اسليمي داش، مرمر، پيشميش کرپيج، تاختا و موزائيک اوزه‌رينده ايشلنميش بللي ناخيش‌لارا دئييلير. بو ناخيش‌لاردا بيتکي‌لرين ساده‌لشميش فورمالاريندان آلينميش موْتيولر و گئومئتريک [هندسي] شکيل‌لرين چئشيدلي نوعو ايشله‌نير. بئله کي، بيتکي‌لرين قيوريم ساپ‌لاريني و گئومئتريک شکيل‌لري اؤرنک آلاراق ديوارلاري، ائو …
Read More “اسلیمی و یا آرابئسک”
“يئني دؤنم” The New Age ایصطیلاح ايييرمينجي یوزایللییین ايکينجي ياريسيندا غرب اؤلکه‌لرينده يارانميش مدني آخيما اشاره ائدير. 1968 اوْلاي‌لاري آردينجا غرب آيدين‌لاري سانکي بؤيوک يئنيلگييه اوغراديلار. فرانسا باشدا اوْلماق‌لا غرب اؤلکه‌لري 1968ـ‌جي ايل گئنيش اؤيرنجي حرکاتينين Evenments شاهیدي اوْلموشدو. بو اوْلاي‌لار، بوتون غربده 60ـ‌جي ايل‌لرين اوْرتالاريندان باشلانميش گنج‌لر و اؤيرنجي‌لر عوصياني‌نين پارتلایيش نؤقطه‌سي ايدي. مؤوجود …
Read More “یئنی دؤنم”
عرفان، ايتکين اؤلکه‌لر سوْراغيندا بو ياشامدان اوْ دنيايا قوْيوب قاچماغي گئرچکلشديرمک ايسته‌يير، اينجه‌صنعت ايسه ايتکين اؤلکه‌ني بوردا جانلانديرماق. بو آيريم، ياشامين صنعت گؤلوٍنه آتديغي داشين دالغاسي‌دير. بو آيريم مَدرَس‌‌له پاريسين فرقلي باخيشيندان کؤک آلير، باشوْ ايله مارينئتتي‌نين، فضل‌الله نعيمي ايله نيکوْلاس ماکياوئللي‌نين. چئستئرتونون سؤزوٍ دوْغرودور: «بودا ايزله‌ييجي‌لري غريبه احتراص‌لي باخيش‌لا ايچه‌ري زيلله‌نيرلر، مسيح ايزله‌ييجي‌لري ايسه …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: عرفان‌لا چاغداش اینجه‌صنعتين يوْل‌لار آيريجي”
شعر، لايتناهي ياراديجيليق کؤمه‌يي ايله وار اوْلور، “سوْنسوز آچيليم” گئديشينده ألده ائديلير. آچيليمدان علاوه “آرتيم” دا وار. شعر صنعتين بير پارچاسي اوْلاراق، موجود دورومدا آرتيم‌دير، اينديني چوْخالدير. گادامئر دئميشکن «صنعت وجودون نَفَس‌قيران آرتيمـي کيمي بيزه بير شئي باغيشلايير. گئرچکلييين آرتيمي ايله چوخ ياخين‌دير بو قاورام». چوٍنکو شعر اولاي اوْلاراق هئچدن nihilo ex قالخير. شعر وارليغا Being عايد …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: شعر آرتیم‌دیر”
اورتاچاغ “تانری”نی تاختا چیخارمیشدی، یئنی‌چاغ ایسه “تین”ی [ذهن، عاغیل، منلیک] و “دوشونجه”نی. لاکین چاغداش فلسفه “تین” و “دوشونجه”نی ده تاختیندان ائندیریر. چونکو، آرتیق “تین” و “دوشونجه” یالنیز اینسانی یاشامدا اورتایا چیخان فئنومئن‌لر اولاراق گؤروله بیلیرلر. اونلار أن اوزاغی آیری آیری مدنیت‌لرده اورتایا چیخان اوست‌یاپی‌لار، اینسانی یاشامین یانسیما‌لاری اولاراق گؤز اؤنونه آلینا بیلیرلر. بوتون اینسانلیغا ائگئمئن …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: تاختدان دوشموش تانری، تین و دوشونجه”
اینسان اؤزونو هر شئیی قاپسایان بوتؤولویون، یعنی “کوسموس”ون بیر پارچاسی اولاراق قاوراییر. کوسموس’ـا تام گئنل، قاچیلماز و سون‌سوز بیر یاسا حاکیم‌دیر؛ طبیعتین یاساسی. بو یاسایا، اینسانلار کیمی تانری‌لار دا تابع‌دیر، جان‌سیز نسنه‌لر کیمی جان‌لی وارلیق‌لار دا عئینی بیچیمده تابع‌دیرلر. اینسان، “ماکروکوسموس” [عالم الاکبر] قارشیسیندا بیر “میکروکوسموس”دور [عالم الاصغردیر]. اینسانین تینی (اینسان ذهنی، اینسان عاغلی) نسنه‌لرین، …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: فلسفه‌ده أن یوکسک آماج”
آیدینلانما غرب مدنتینده گوجلو و تاریخین یؤنونو دییشدیرمیش بیر آخیمی‌دیر. آذربايجان جمهوريتينده بونا “معارفچيليک” دئييلير، فارسجادا “روشنگري”، انگلیسجه‌ده ايسه Enlightenment. بو آخيم 18ـ‌جي يوزايلليکده ياراندي. آيدينلانما، اوْرتاچاغين تابوتونا سوْن ميخي چالماق ايسته‌ييردي. اوْنون باشليجا آماجي، کايناتدا قايناشان اوْوسون‌لاري بيليمين ألي ايله سوپوروب تاریخ زیبیللیییینه تؤکمک، اوسطوره‌لره قيرميزي قلم چکمک، و خيال‌سئوه‌‌رلييي دئويرمک ايدي. جاواب وئرمه‌يه …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: آیدینلانما [روشنگری]”
چاغداش دونيا ايثارلا sacrifice کئفين enjoyment چارپيشماسيندا يوْغرولور. قوربانليق گئتمک‌له کام‌آلما آراسيندا. بو ساواشدا، کئف‌له ايثارين اوْرتاق يؤنو اؤلوٍمون گوٍجونده‌دير. اؤلوٍمون گوٍجو: بير ياندان بدنين سيٌنيٌرلاريني آشماق، اوْ بيري ياندان ايسه يئني ياشامين واسيطه‌سي اوْلان اؤلوٍمو سيناماق. بو چکيشمه‌ده صنعت‌سل ياراديجيليغا هئچ بير قوْنوم [جايگاه] يوْخ‌دور. باشقا سؤزله، بوردا کئفدن مقصد بدن چرچيوه‌سيندن داها آرتيغيني …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: کئف ایله ایثار آراسیندا”
فوتوریزمین باشچیسی مارينئتتي دئییر: «بيز فوتوريست‌لر ساواشين غيرائستئتيک آنلاييشينا قارشي عصيان بايراغي قالديرميشيق. ساواش گؤزه‌ل‌دير. چوٍنکو گاز ماسکالاري، بيزي سيلکه‌له‌ين سس‌گوجلنديريجي‌لر [بلندگولار]، آفتوْمات‌لار، خيرداجا تانک‌لار ــ بونلارين هاميسي اسيرليييه دوٍشموٍش ماشين‌لار اوٍزه‌رينده انسان موتلولوغونو برپا ائديرلر. ساواش گؤزه‌ل‌دير، چوٍنکو توٍفنگ‌لري، تو‌‌پ‌لاري، مين‌آتيلان‌لاري، عطيرلري، چوٍروٍنتو قوْخولاريني سمفوْنيا گؤرکمينده بيربيرينه جالايير. ساواش گؤزه‌ل‌دير، چوٍنکو يئني معمارليق‌لاري يارادير. …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: فوتوریزم ساواشی قوتسالاشدیریر”
دیله سادەجه بیر اونسییت واسیطه سی کیمی باخیلمامالیدیر. ایراندا بعضن بئله فیکیرلر سسلنیر کی، نه ایستییرسینیز؟ بیر رسمی دیل وار، بونونلا دا اینسانلار ایستەدیکلرینی ایفاده ائدیر. آما، منیم باخیشیمدا بو دوزگون دئییل. چونکی، دیل تامامی ایله بیزیم وارلیغیمیزا تاثیر بوراخیر و هایدئگئر دئمیشکن، وارلیغیمیزین ائویدیر. بیز باشقا بیر دیلده کایناتدا اولدوغوموزو، وارلیغیمیزین ائوینده اولدوغوموزو حیس …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: دیل یالنیز اونسییت واسیطه‌سی دئییل”
دیل ده داخیل اولماقلا اینسانین وئریلی [داده شده] فئنومئن‌لره اؤیونمه‌سی [فخر ائتمه‌سی] منطقیسیزلیک‌دیر. اونون هاردا آنادان اولماسی، هانسی قبیله و یا اولوسا باغلی اولماسی، هانسی دینه قوللوق ائتمه‌سی اوندان آسیلی دئییل، ایسته‌‌‌مه‌دن اونا وئریلمیشدیر. اخلاقی باخیمدان، بونلاری اوستونلوک، اؤیوش و آیری‌سئچکی‌لیک اؤلچوسونه چئویرمه‌یین آنلامی یوخدور. چونکو اونلارین قازانیلماسیندا اینسانین أمه‌یی یوخدور. آنجاق فلسفی باخیمدان، بو …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: یاشامین چيرپينديغي هر يئرده، ديلين ايزي وار”
بعضن بئله بیر سؤز سسله‌نیر: اؤنجه دیلی اینکیشاف ائتدیرمه‌لی، سونرا دوشونمه‌یه باشلامالیییق. بو اؤن‌سانیم [پیش‌فرض] یانلیش‌دیر. دیلی دوشونجه‌دن اؤنجه گلیشدیرمک ماراغی، دیله بایاغی باخیشدان ایره‌لی گلیر. دیلین یالنیز دوشونجه آراجی اولماسی تصوووروندن. حالبوکی دیل‌له دوشونجه دیالئکتیک ایلگی‌ده‌دیرلر. اونلاری عین زاماندا بیربیری‌نین ایشیغیندا، بیربیری‌نین یاردیمی ایله گلیشدیرمک اولار. مشق آپاراراق، یوخلاما-یانیلما سوره‌جینده اونلاری ایره‌لی گؤتورمک اولار. …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: دیل دوشونجه‌نی اوره‌ته‌رک گلیشیر”
آنلام یاراتما سیستئمی باخیمیندان باکی هله ده موسکوانین ایالتی‌دیر. اونون حاشییه‌سینده نفس آلیر، اونون کیمی دوشونور، بو دوشونجه‌لر ایسه روسوفیل مدنیتین ایم‌لر توپلوسوندا تظاهر ائدیر. شهوتله شراب بونون أن آیدین ایفاده‌سی‌دیر. روسوفیل دوشونجه اوربیتی چرچیوه‌سینده “اولوسال منلیک” ادعا‌لاری جفنگیاتدان باشقا بیر شئی دئییل‌دیر. آلت بیلینجی سووئت کئچیمشی اؤزلمیندن دولوب داشان توپلومون او کئچمیشدن سییریلماسینا دایر …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: باکی موسکوانین ایالتی‌دیر”
بادیو حقیقتی رئاللیقدان فرقلندیریر. رئاللیق ایندیکی دوروم‌دور، حقیقت ایسه ایده‌آل وضعیته عایددیر. او، بیلگینی یالنیز مؤوجود دوروم‌لا ایلگی‌لندیریر: بللی اینتیظام اوزره اینکیشاف ائدن یاشام، گله‌نک‌لر، یارانمیش اینجه‌صنعت أثری، رسمی قونوم قازانمیش دوشونوش طرزی، اوتوروشموش دیل. بونلار رئال‌لیق‌لاردیر، بیلگی بونلارا عایددیر. حقیقت آنجاق باش وئره‌جک اولایدان باش قالدیریر: یئنی دوٍشوٍنجه‌دن، گؤزلردن آنسیزین جوشان سئوگیدن، ایندیجه دوغا‌جاق …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: حقیقت و رئاللیق [واقعیت]”
آذربایجان جومهوریتینده یالانچی ضرورته چئوریلمیش ایندیکی دورومون آناجیزگی‌لری سؤیلم‌سل بیچیمده اؤتن یوز ایللییین ۳۰-جو ایل‌لرینده چکیلدی. سونوجدا اؤز دوشونجه جوغرافیاسیندان قوپموش قوندارما “آذربایجان دیلی” یاراندی. م. قاسیمووون درید‌ن قابیدان چیخا‌راق جالاق [چند رگه] بیر دیل‌له سؤیله‌دیک‌لری سؤزومون آیدین ثبوتودور: «آذربایجان دیلی ایندیه‌دک روس دیلی واسیطه‌سی ایله سای‌سیز حساب‌سیز عملی‌ـ‌تئکنیکی، اجتماعی‌ـ‌سیاسی و باشقا تئرمین‌لرله تکمیللشدیریلمیشدیر. آذربایجان …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: آذربایجان تورکجه‌سینه قارشی چئوریلیش 1937 ده باش وئردی”
آنتونیو نئگری و مایکل هارتین نظرینجه، [چاغداش] ایمپئراتورلوق دؤنمینده قودرتین هئچ بیر مرکزی یوخدور. چاغداش ایمپئراتورلوقدان مقصد گله‌نک‌سل ائورن‌سل دؤولت دئییل، گلوباللاشمانین رمزی ساییلان ائورن‌سل گوج‌دور. بو گوجون اینتئرنئت کیمی بللی مرکزی یوخدور. ایقتیدار تئریتوریاسی ایسه واشینگتون‌دان سیدنی‌یه و یوهانسبورگ‌دان موسکوایا قدهر بیر اراضییه شامیل‌دیر. حؤکمدارلار ایسه اوباما و یا پوتین دئییل، تویوتا، أپل، ژیللئت، …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: ایمپئراتورلوق دیلی”
بیر چوخ اینسان‌لاردا “قایناق اؤزلمی” وار. بو نه‌دیر؟ ایستر دینی، ایسترسه ده لاییک خاراکتئرلی “اوریژینال قایناق origin، منشأ source، کؤک root و یا باشلانغیج beginning” حسرتی بوردان گلیر: گومان ائدیلیر کی، حقیقتین قایناغی یالنیز کئچمیشده‌دیر. گومان ائدیلیر کی، فئنومئن‌لرین آرخاسیندا سرّلر گیزله‌نیب. سون مقامدا او سرّی، او قایناغی اؤیرنمه‌دن فئنومئن‌لری تانیماق اولماز. لاکین فئنومئن‌لرین آرخاسیندا …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: قایناق اؤزلمی [حسرت منشأ]”
یونان دوشونجه‌سینده کوتله‌نین چئشیدلی آدلاری واردیر: “اوخلوس” بیچیمسیز قارماقاریشیق کوتله‌یه دئییلیر. “دئموس” ایسه بعضی فرقلی‌لیک‌لرینه باخمایا‌راق دئموکراتیکجه ایداره اولونان بو گونکو وطنداش توپلومو [جامعه‌ی مدنی] ایفاده ائدیر. ژاک رانسیئره گؤره، دانیشان حئیوانین باشلیجا اؤزللییی دیلی آنلاماقدا دئییل، بونو اوشاق‌لاردا باجاریر، دیلین اوره‌تیمینده‌دیر. دیلین نیظاملانماسی ایله دئموس و وطنداش یارانیر، بوندان اؤنجه بیچیمسیز کوتله واریدی. رانسیئر …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: کوتله، وطنداش و دیل”
اینسانین دوشونجه‌سی دیلده باش وئریر. هابئله، اینسانین وارلیغی دیلده گئرچکلشد‌ییی زاماندان او، باشقا جانلی‌لاردان سئچیلمه‌یه باشلاییر. أرسطو اینسانین حئیوان‌لارا اوستونلویونون باشلیجا ندنینی “نیطق”ده گؤردوکده یانیلمیر. اینسان دانیشان حئیوان‌دیر. بیر آز اوزاق‌لارا گئتسک، دیل نه اینکی اونون دوشونجه‌سی‌نین، بلکه وارلیغی‌نین دا ائویدیر. مارتین هایدئگئره گؤره، «دیل دازاینوارلیغی‌نین واسیطه‌سی و یا اینساندان آسیلی اولان بیر آراج دئییل. …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: دیل دوشونجه‌نین بئشییی”
روزا لوکسئمبورگ‌ون پارتییا باره‌سینده سؤیله‌دیک‌لری فردلره ده شامیل‌دیر: موخالیف‌لرین اؤزگورلویونه ده‌یر وئرمه‌ین کیمسه، حاکیمیتی أله کئچیردیکده اؤزگورلویو بوغاجاق، دئموکراتییانی تاپدالایاجاق.
شعر بير معنالي فئنومئن دئييل. اونون ايجتيماعي ياشامدا ضديت‌لي رولو واردير. شعر ديليميزي ديري ساخلاميش ائتکن‌لردن [عاميل‌لردن] بيري‌دير. آنجاق بو مثبت اوٍزون منفي آستاري دا وار. تاريخي شرايطيميزدن آسيلي اولاراق بيزده هله ده شعر نثره اوستون‌دور. ديليميزي آياقدا ساخلاميش ائتکن‌لرين باشليجاسي شعر اولسا دا، مدنيت آلانيندا شعرين تام ائگه‌منلييي سيمپتوماتيک علامت‌دير. يعني خسته‌ليک بلگه‌سي‌دير. أدبيات، …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: ايمان دنيزيني شعر چالخالاياجاق”
پوست‌مودئرنیزم تام دورو، تام مئخانیکی بیر دیلین مؤوجودلوغونو داندی کی، قووولموش میستیکایا بیر داها لاییق‌لی یئر آیریلسین. همین آخیما باغلی دوشونرلره گؤره، دیلی هئچواخت جادولاردان، دویغوسال اؤزللیک‌لردن، دوروخما‌لاردان، بیلینج‌آلتی یانیلما‌لاردان آریندیرماق اولاسی دئییل. چونکو ژاک لاکان دئمیشکن دیلین قورولوشونون بیزیم قارانلیق آلت‌بیلینجیمیزین قورولوشونا بنزه‌ییشی واردیر. پوست‌مودئرنیزم مودئرنلییین تنقیدینی “دیل”دن باشلادی. دیلی او قدهر قابارتدی کی، …
Read More “قیسا سئچه‌لر: پوست‌مودئرنیزم و دیل”
پوست‌مودئرنیزم گوج-اؤزنه ایلیشکی‌لری‌نین یاپی‌سؤکومو ایدی؛ آنلامی اوره‌تن پروسئدورا ایله باغلی تصووورلرین کؤک‌لو دییشمیی؛ دیل-دوشونجه ایلگی‌لری‌نین آلت-اوست اولونماسی؛ حقیقت، آنلام و وارلیغین حاضیر سانیلماسی‌نین یانلیش‌لیغی؛ صنایع آلانیندا کوتلوی اوره‌تیم سیستئمیندن فردی سیستئمه کئچمه‌سی؛ معمارلیقدا کیبریت قوتوسونا بنزه‌ر بینا‌لارین اؤز یئرینی کومپوزیتیو پلان‌لی تیکینتی‌لره وئرمه‌سی، دمیر اوره‌تیمیندن ائلئکترون صنایعینه کئچمه‌سی؛ أدبی اثرده آنلامین یازارین بئینیندن متن جوغرافیاسینا …
Read More “قیسا سئچه‌لر: یاشامیمیزدا پوست‌مودئرنیزمین ایزلری”
موسلمان دوغونون دوشونجه منظومه‌سینی اولوشدوران آخیم‌لار بونلار ایدی: ایکی تئولوگییا آخیمی‌‌نین (أشعری‌لیک و مؤعتزیله کیمی) اوسچو و یا اوسچولوغا قارشی قول‌لاری، ابن سینانین باشچی‌لیق ائتدیی پئریپاتئتیک [مشایی] فلسفه و سؤهروردی‌نین باشچی‌لیق ائتدییی ایشراق فلسفه‌سی. بو آخیم‌لار بیر مسئله‌ده بیرلشیردیلر: اینسانین تانری تجللاگاهی اولان دوغایا اویغونلاشماسیندا. دوغو اینسانی، نئجه دئیرلر، طبیعت وورغونودور، چونکو بوتون ائوره‌نی تانری‌نین …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: طبیعت وورغونلوغو”
اینتئرنئتین ویرتوال عالمی اؤزنه باخیمیندان تام پوست‌مودئرن بیر دوزاق‌دیر— قیرخ‌یاماق منلییین دولاشدیغی چئوره. باشقا سؤزله، اوردا اؤزنه فرویدون سؤیله‌دییی “اؤلوم دورتوسو” ایله اؤزونو پارچالاییر. بیرجه “من” نئچه نئچه “قیریق من‌لر”ه چئوریلیر. بونون اوچون باسقیچی agressive اؤزنه‌نین اونورغا سومویو و دوشونن بئینی اولان گله‌نک‌سل “کیم‌لیک” آنلاییشی داغیلیر. دوغرودور، اینتئرنئت اینسانین بؤیوک کشفی‌دیر. توپلومسال هؤرگو [شبکه‌لرین] رولونو …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: اینتئرنئت؛ مرکزسیز چئوره”
سووئت ایدئولوگییاسیندا دیله غریبه بیر میفو-ائپیک روح اوفورمک‌له وارلیق و توپلوما منطیقی باخیش اولاناغینی کورلادی‌لار. کونسپیرولوگییا باخیش‌لی گوج قورولوش‌لاری بونو قصدن ائتدیلر کی، ایستالینی کورسویه قالدیرمیش اؤزنه، یعنی ایشچی صینیفی، گئرچکلیک‌لری اؤیرنمکده عاجیز قالسین و اؤنده‌رین آغزیندان چیخان جفنگیات گئرچک‌لیک‌لرین یئرینی آلسین. دیل ایله‌تیشیم ایشله‌وینی ایتیره‌رک دؤولت، اؤزگورلوک، عدالت، دوشمن، کوتله، دئموکراتییا، پارتیا، حاق، ظولم …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: سووئت دؤنمی؛ اؤیوش‌لر و سؤیوش‌لر”
آذربایجان توپلوموندا کونسپیرولوژی باخیش [توطئه‌نگری] یایغین‌دیر. بو ایسه دوشونجه باخیمیندان بیر نؤوع گئری قالمیشلیغین گؤستریجی‌سی‌دیر. بو باخیشین اؤزه‌یی بودور: بوتون اولای‌لار، فئنومئن‌لر، دوشونجه‌لر و أثرلر پلانلاشدیریلمیش بیچیمده باش وئریر، یا دا یارانیر. اوسته‌لیک بو ادعانین مغزینده هر شئیین آرخاسیندا هانسیسا شر گوجون گیزلندییی گومانینی سئزمک اولار. باشقا سؤزله، بعضی‌لری‌نین گومانینجا، بشر عالمینده هرنه باش وئریرسه، …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: هر شئیین آرخاسیندا شر گیزله‌نیب!”
هر بیر حاکمیتین دیکتاتور و یا دئموکراتیک اولماسینین ایلکین گؤستریجیسی بودور: کوتله هانسیسا حؤکومتی به‌یه‌نمه‌دییی تقدیرده گوج ایشلتمه‌دن اونو دئویره بیلیرسه او حؤکومت دئموکراتیک‌دیر، یوخسا دیکتاتور. دیکتاتور حؤکومت همیشه اؤزونه قارشی هر تورلو دیره‌نیشی قانلی مجرایا سورکله‌ییر؛ هر بیر اعتراضی قورغو قورامینا [توطئه نظریه‌سینه] سیغیناراق تاپدالاییر. قورغو قورامینا اینانماق و یا ائله بیر قورامدان گئنه …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: هانسی حؤکومت دیکتاتوردور، هانسی دئموکرات؟”
موریال میراک وایسبارخ “گوج کورسوسونده مجنون‌لار” کیتابیندا عرب‌لرین بئش دیکتاتورو باره‌ده یازیر: «بو دیکتاتورلار اؤزونه‌وورغونلوق، یانیلساما، شؤهرت‌سئوه‌رلیک و اؤز توپلوم‌لاری‌نین سیاسی-ایجتیماعی گئرچک‌لیک‌لرینی یئترینجه انلایا بیلمه‌دیک‌لری اوزوندن کوتله‌نین گئنیش عوصیانی ایله قارشیلاشدیقدا چاشیب قالدیلار. اونلارین تپکیسی‌نین ماهیتی گؤزله‌نیلمز دئییلدی: شاشقینلیق، اینانمازلیق، اعتیراض‌لاری دوشمنین قورغوسو سانماق، ناراضیلیق‌لاری انکار ائتمک و سون مقامدا زوراکیلیغا أل آتماق. وایسبارخا گؤره، …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: گوج کورسوسونده مجنون‌لار”
میشئل فوکو’نون “محبسین دوغولوشو” کیتابی بو جومله‌لرله باشلانیر: «دامی‌یَن شاهین جانینا قصد ائتدییی اوزوندن 1757-جی ایل مارتین ایکیسینده محکوم اولدو. او پاریس کلیساسی‌نین اساس قاپیسی اؤنونده اؤز سوچونا اعتیراف ائدیب باغیش دیله‌مه‌لی ایدی. سونرا اوردان بیرجه کؤینک أینینده‌جه و بیر کیلولوق یانار موم الینده‌جه آرابا ایله گرئو مئیدانینا آپاریلمالی، اورادا برپا اولونموش قاپوغا باغلانمالی ایدی. …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: اینسانین بوینوندا یالنیز وظیفه یوخدور، اونون حاققی دا وار”
سیاست باره‌سینده چوخ‌واخت یانلیش تصور واردیر. بعضن اونو گوج قورولوش‌لاری [ساختارهای قدرت] ایله دییشیک سالیرلار، پولیس‌له پولیتیکانی عئینی سانیرلار. سیاست‌چی‌لرین تؤره‌تدییی فاجیعه‌لر بیزی سیاستین گئرچک آنلامیندان یاییندیرمامالی‌دیر. چونکی قوزئیده گؤرمکده اولدوغوموز “سیاستسیزلیک” اولغوسو، توپلومو أیلنجه باتاقلیغینا سوروک‌له‌یه بیلر. سياست اساسن تکذیب‌چی‌دیر. محض بو اؤزه‌‌للیییندن دولایی صنعت‌له ده عینی جبهه‌ده دایانیر. سیاستی گوج قورولوش‌لاري (پوليس) ایله …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: پولیس و سیاست”
کئچمیش زامان‌لاردا حؤکمدارین بوینوندا وطنداش‌لارین حاققی یوخ ایدی، اونون اؤنونده یالنیز وظیفه‌لری واریدی. همین دؤنم‌لرده مشروعیت قازانماغین یولو زوراکیلیغین گؤستریمیندن [بازآفرینی‌سیندن] کئچیردی. مشروعیتین قیلینجا باغلی اولدوغو چاغدا بو عادی بیر یاناشما طرزی ایدی. البته قیلینج‌لا قازانیلمیش مشروعیت یالنیز قیلینج‌لا گئده بیلیردی. حاکیم کوتله قارشیسینا اؤلوب‌ـ اؤلدورمکدن باشقا بیر یول قویموردو. بیچاق سومویه دایاندیقدا وطنداش مجبورن …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: حاکیمین قورخونج مهابتینی یئنیدن اوره‌تمک”
تهران دیل آکادئمیاسی وظیفه‌لری‌نین یالنیز بئشینجی ماده‌سینده، اؤزلری دئمیشکن “یئرلی مدنیت‌لرین قورونوب ساخلانماسی”ـنا ایشاره اولونور. بو ایشاره باشقا میللت‌لره کورون ایشیق ساچیرسا، جومله‌نین داوامی اومیدلری پوچا چیخاریر. بللی اولور کی، آکادئمیک‌لر رسمی دیلی داها دا گوجلندیرمک اوچون اولکه‌نین قیراق‌ـ بوجاغیندا گؤزدن قاچیمیش “فارسجا فولکلور، آدلار و ایصطیلاح‌‌لار”ی توپلاماغا وورنوخورلار. گؤزله‌نیلمز دئییل، بو فرهنگیستانین سوی آغاجی‌‌نین کؤکو …
Read More “قیسا سئچمه‌لر: تهران دیل آکادئمیاسی و بیزیم دیل”
قیش مؤوسیمی الیمی اوزاتدیم، قارین ایچیندن بویلانان چیچه‌یی دریم. علی آغباش هیجانلا سؤیله‌دی: ـ بئله بیر شئی اولمازمی دئییرسن؟! آمما من گؤردوم ـ مؤوسیم قیش ایدی، هر یان قار ایدی. آدام بیر گول قوپاردی، الی یاندی! قایناق: یئددی گون، یئددی طالع، بیر انسان / ایواز طاها “جاهان” در‌گی‌سی‌نین بیرینجی ساییسی‌نین باش سؤزوندن