CAN SÖZDÜR ƏGƏR BİLƏRSƏ İNSAN ● EYVAZ TAHANIN İNTERNET DÜŞƏRGƏCİYİ
استاد ولی محمد خوجه نسخه‌ی خطی سوم دده قورقود را پیدا کرده است. پیشتر تنها از دو نسخه‌ی واتیکان و درسدن خبر داشتیم. این نسخه به پاس زحماتشان باید به نام ایشان ثبت شود. لیکن به رغم آنکه مالکیت نسخه‌ی فیزیکی به ایشان تعلق دارد، محتوای نسخه ملکِ مشاءِ جامعه‌ی انسانی، به ویژه محافل فرهنگی …
Read More “نسخه‌ی سوم دده قورقود؛ مسئله‌ی مالکیت و اصالت | ایواز طاها”
چرا درباره‌ی انقلاب جدید الجزایر سکوت برقرار است؟ | ایواز طاها شبکه‌ی الجزیره در آخرین ساعات دوم آوریل خبر مهمی را گزارش کرد، خبر استعفای عبدالعزیز بوتفلیقه رئیس جمهوری الجزایر که رؤیای ریاست مادام العمر را در سر داشت. در واقع قیام میلیونی مردم الجزایر در ششمین هفته‌ی خود در 29 مارس به کناره‌گیری بوتفلیقه …
ژن خوب و آهِ مادرِ ستارِ بهشتی حمیدرضا جلایی‌پور واکنش تعدادی از شخصیت‌ها را که از آزادی پسرش ابراز خوشحالی کرده‌اند در کانال تلگرامی‌اش جای داده است. فهرستی که از عطاءالله مهاجرانی گرفته تا علی شکوری‌راد و از مسعود بهنود گرفته تا حسام‌الدین آشنا را دربرمی‌گیرد. سکوت این افراد درباره‌ی زندانیان دیگر و سخن‌گفتن‌شان …
Read More “نامه‌ی محرمانه به حمیدرضا جلایی‌پور | ایواز طاها”
بازی زیبای کرواسی-روسیه برایم یک بازی خنثای فوتبال نبود، چیزی آمیخته به احساس، ایدئولوژی و سیاست بود. از حذف برزیل ناراحت شده بودم اما این نخستین مسابقه‌ای بود که هیجان را بر وجودم مستولی کرد و نفسم را به شماره انداخت. بازیکنان و تماشاگران روس و کروات فرفی برایم ندارند. هر دو طرف همنوعان من‌اند. …
Read More “آیا فوتبال زیبا نمی‌تواند تنها خودش باشد؟ |#ایواز_طاها”
رخدادی نظم جاری امور را برآشفته است. فرزندان آذربایجان برای گرامی‌داشت زادروز بابک خرم‌دین به گونه‌ی مسالمت‌آمیز و بدون ایجاد مزاحمتی برای شهروندان در قلعه‌ی بابک گرد می‌آیند. ولی حکومت معلوم نیست با استناد به چه قانونی شماری زیادی از آنان را زندانی می‌کند. گویا مردمان این کشور تنها برای تأیید حکومت می‌توانند گردهم آیند، …
فیلم ”بهشت بر فراز برلین“ و یا ”زیر آسمان برلین“ ویم وندرس به کمک هانرى آلکان فیلمبردار افسانه اى در سال 1987 به روی پرده رفته است. در فیلم فرشته‌ای را به تصویر کشیده‌اند که خودخواسته از جاودانگی امتناع می‌کند. به رغم دیالوگ‌های طولانی و پرتکلف، منتقدین بسیارى همچون دنیس هاپر ویژگى‌هاى بصرى فوق‌العاده‌اش را …
ويم وندرس‌ین ”برلین اوزه‌رینده جننت“ فیلمیندن ایلهام آلاراق هر دَييشيک‌ليک بير آدديم بيزي اؤلومه ياخينلاشديرير. اؤلمزليک آنجاق دَييشمز عالَم‌لره، دويولماز [غيرمحسوس] وارليق‌لارا خاص‌دير. اؤلمزليک ايسته‌ييرسن‌سه، دورغونلوق، ائتکي‌سيزليک، و گوجسوزلويو ده قبول ائتمه‌لیسن. بشر بونو ايسته‌مير. بشر باجارديقجا گوٍج‌لو اوْلماغا جان آتیر. مَلَک بئش‌تومنلیک سیککه‌نی يئردن قالديرا بيلمير، چونکي أبدي‌دير. آمما بشر گوٍج‌لودور، چونکي اؤله‌زي‌دير، …
مصطفی محقق داماد از نخستین استادانم در فلسفه است. من از همان آغاز احساس دوگانه ای درباره‌اش داشتم: شخصیت سیاسی‌اش مرا می‌راند، اما تسلطش به ساحت علمی خودش شیفته‌ام می‌کرد. با اينهمه، رئیس اسبق سازمان بازرسی کل کشور به مرور رویکردی دموکراتیک یافت و در سیمایی انساندوستانه و اخلاق‌مدارانه در عرصه‌ی اجتماع ظاهر شد. وی …
رضا پهلوی چندی پیش در سالگرد 21 آذر به جای آنکه از جنایت کتابسوزان در آذر 1326 متأسف باشد، باز هم به گفتمان منسوخ نجات آذربایجان توسط پدر تاجدارش چنگ زد. اینجا البته موضوع بحث چیز دیگری است. وی مثل همیشه از فضل پدر گفت. گرچه بخشی از ادعاها بی‌وجه نبود، اما شاهزاده چیزی را …
یورگن هابرماس در ۱۹۹۰ ابراز نظر کرد که جمهوری‌های “جدایی‌طلب”ی چون اسلوونیا یا کرواسی به حد کافی از جوهر دموکراتیک برای ادامه‌ی بقا در مقام دولت‌های مستقلِ مدرن، برخوردار نیستند. و از این طریق یک کلیشه را بیان کرد: تنها صرب‌ها موجودیت قومی دارای جوهره‌ی کافی برای تشکیل دولتی از آن خود هستند. در اینجا …
حسن روحانی میگوید: “اجازه نخواهم داد دست وزیر ارتباطات روی دکمه‌ی فیلترینگ برود”. حالا همین وزیر از جیب مردم برای پیشرفته ترین فیلترینگ هزینه کرده که در نتیجه آن گردش آزاد اطلاعات مسدود و بستر مجازی بسیاری از مشاغل مختل شده است. مصداق واقعی وعده های توخالی و تخریب اموال عمومی این نیست؟
روحانی میگوید اعتراض حق مردم است اما با شیوه درست. سوال این است: به رغم اصل 27 قانون اساسی، حکومت تا به حال به کدام گردهمایی اعتراضی مسالمت آمیز اجازه و یا مجوز برگزاری داده است؟ دو سال پیش در روز زبان مادری درخواست مجوز برگزاری مراسمی را نه در خیابان، که در یک سالن …
یکی از دوستان می‌نویسد: «انتصاب مهندس بهمن حسین‌زاده به عنوان سرپرست معاونت هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استانداری نشان دهنده اهمیت [دادن] استاندار اردبیل به فعالان اصلاح‌طلب در چارچوب شایسته‌سالاری است. آقای حسین‌زاده برخاسته از خانواده‌ای شاخص و شرافتمند است و از نیروهای میانه‌رو اصلاح‌طلب به‌شمار می‌رود.» ما با ماهیت این انتصاب کاری نداریم، …
Read More “آن کارگر روزمزد شاخص است یا معاون استاندار | ایواز طاها”
بیداری از خواب جزمی درباره ی گذشته تاریخی سرزمین های خلافت شرقی را با شکی غزالی‌وار آغاز کردم. با بدبینی به منش فلسفه‌ستیزی‌اش، و هماوردی پیروزمندانه‌اش در مقابل جریان عقلگرای زمانه‌اش. پیش از آنکه حتی بدانم این مرد وارسته خود به چیز شک کرده است. وقتی شکی فراگیر ولی به مراتب سطحی‌تر از غزالی را …
در جریان آخرین مسابقه‌ی تیم تراکتور در فصل ۹۳-۹۴ اتفاقی افتاد که به شکلی قابل اجتناب بود. فرض اول بر آن است که توطئه‌ای در کار بود تا سپاهان به جای تراکتور قهرمان لیگ شود. این فرض بی‌وجه نیست. اما تئوری توطئه اغلب زمانی تحقق می‌یابد که بصیرت و بینش انتقادی ما را از کار …
برای مقابله با ناهنجاری‌ها و خشونت‌های اجتماعی، نمایش خشونت متقابل به آیینی عبادی تبدیل شده است. نمایشی که ناکارایی آن در مقابله با قاچاقچیان مواد مخدر عیان گشته است. برای عقب‌نماندن از این قافله قاتل آتنا در ملأ عام اعدام شد. تردیدی نیست که قاتل آتنا باید بگونه‌ای عادلانه مجازات میشد. اما چاره‌ی کار اعدام …
Read More “قاتل آتنا نباید در ملأء عام اعدام میشد | ایواز طاها”
کیم جونگ اون به قیمت گرسنگی مردم کره همچنان شاخ و شانه می‌کشد. و پوتین، که با سیاست “زمین سوخته” و ریختن بشکه‌های باروت بر سر مردم حلب بن‌بست جنگ در سوریه را شکست، نسخه‌ی دیگری برای کره پیچیده است. وی چندی پیش در حاشیه‌ی اجلاس بریکس گفت که مردم کره‌ی شمالی حاضراند علف بخورند …
آنگ سان سوچی گرفتار وسوسه‌ی دین دنیوی شوونیسم شد. احتمالا نه به خاطر شوق یکسان‌سازی قومی و دینی، بلکه به خاطر ترس از اتهام ارتداد از جانب حامیانش. کیفر ارتداد از این دین دنیوی کم از کیفر ارتداد از آن دین اخروی نیست. این دین دنیوی صرفا پرسش‌های ناظر بر معنای زندگی را پاسخ نمی‌گوید، …
دولت با آنهمه رأیی که آشکارا نوعی رفراندوم درباره‌ی اقتدارطلبی بود، با اقدامات نسنجیده در حال برباد دادن امید طرفدارانش است. آخرین این اقدامات مربوط است به ممنوعیت استخدام افرادی با لهجه‌ی غلیظ در آموزش و پرورش. معنای این سخن تنها اعمال تبعیض در حق شهروندان غیرفارس نیست، بلکه دریغ کردن حق استخدام از هرکسی …
جایی هستم در میان انبوه کلمات. در جاری گفتگوهای دوجانبه، زنگ پی‌درپی موبایل‌ها، و نیز در مونولوگ پریشان مردی که کنارم نشسته، اتفاقی غریب افتاده است. کلمات بی‌هیچ مناسکی از معنا تهی شده‌اند. در اینجا کلمات حتی معطوف و مقید به بیهوده‌ترین وجه ارتباطی نیز نیستند. حتی غایتمندی بدون غایت نیز ندارند. یعنی می‌توانستند …
گروه‌های افراطی که از بوی خون سرمست می‌شوند، بنام دین مردم کابل را به خاک و خون کشیدند. شکایت این کشتار هولناک را کجا ببریم؟ انگیزه‌ی این مرگ‌آفرینی افسارگسیخته ریشه در کدام ایدئولوژی شیطانی دارد؟ دوستان افغانی‌ام جزو نجیب‌ترین انسان‌هایی هستند که تا با حال دیده‌ام.
کسب سیمرغ زرین در جشنواره‌ی بین‌المللی فجر موفقیت بزرگی است که کارگردان فیلم “ائو” به آن نائل شده است. این موفقیت را تبریک می‌گویم با این توضیح که اگر فیلمنامه‌نویس این اثر با زبان مادری خود کمی بیشتر آشنا بود، فیلم می‌توانست هم با ده‌ها میلیون مخاطبان فرامرزی ارتباط راحت‌تری برقرار کند و هم به …
بی‌بی‌سی در برنامه‌ی شصت دقیقه‌ی روز ۱۵ فروردین ۹۶ خود بمب‌گذاری در مترو سن‌پطرزبورگ را به صدر آورد و یک‌سوم وقت کل برنامه را به آن اختصاص داد. در حالی که این حادثه در همین روز رخ نداده بود و خبر هولناک این روز استفاده‌ی رژیم اسد از سلاح شیمیایی در حمله به شهر خان‌شیخون …
Read More “کشتار خان‌شیخون و موضع بی‌بی‌سی فارسی | ایواز طاها”
۱. اقبال به ساخت فیلم‌های مستند و داستانی کوتاه و بلند به زبان ترکی آذربایجانی بیشتر شده است. اما این اقبال با دشواری قدیمی روبروست. پس از اکران فیلم “ائو” [خانه] در جشنواره‌ی فجر اینک نکته‌ی شایان دقت زبان این فیلم‌هاست. به دلیل جذابیت زیباشناختی، فیلم ائو ممکن است در روند تکاملی زبان معیار تأثیری …
۱. به رغم آنکه از عمادالدین نسیمی تا بولوت قره‌چورلو زبان ترکی صاحب میراث عظیم مکتوب بوده، اما در یکصد سال گذشته خطر آن وجود داشت که در ممالک محروسه به یک گویش شفاهی فاقد آثار مکتوب تبدیل شود. دلیل این امر بسته بودن راه زبان ترکی (گویش‌های آذربایجانی، ترکمنی، قشقایی، خلجی و…) به مراکز …
رادیو تلویزیون‌های دولتی در تبریز، ارومیه، اردبیل و زنجان در برخی برنامه‌های ترکی آذربایجانی‌شان غلط حرف می‌زنند. بخشی از این مسئله ممکن است به سیاست‌گذاری‌های غیرمسئولانه مربوط باشد، لیکن بخش دیگری از مشکل زاییده‌ی کم‌آشنایی شماری از مترجمان و گویندگان با زبان مادری است. و فارغ از امر و نهی‌های سیاسی آنها خود می‌توانند تاحدودی …
دو دوره برایم سخت غبطه‌انگیز است. یکی قفقاز پیش از انقلاب اکتبر ۱۹۱۷، دیگری تبریز دهه‌ی چهل با حلقه‌ی آدینه‌اش. بر کدام شخصیت و رویداد و جریان اندیشه‌ی قفقاز پیش از انقلاب می‌توان غبطه نخورد. از جریان‌های ادبی تا مدارس جدید، از مطبوعاتی چون اکینچی تا ملا نصرالدین، و از مباحث پرشور درباره‌ی زبان معیار …
Read More “غبطه به قفقاز پیش از انقلاب و حلقه‌ی آدینه‌ی تبریز | ایواز طاها”
روزنامه‌ی شرق در مصاحبه‌ای با یک ارمنی تحت عنوان “ایران کجاست، ایرانی کیست؟” درباره‌ی ترکان آذربایجانی تحقیرآمیز سخن گفته است. این روزنامه برخلاف تمام موازین حقوق بشری تدریس زبان مادری را به استهزا گرفته، و از طریق نژادشناسی منسوخ به “یکسان‌سازی قومی” و “آسیمیلاسیون فرهنگی” دیرهنگامی پرداخته است. مصاحبه شونده در جایی از همین مصاحبه …
خبررسانی صدا و سیما درباره‌ی فروریزی ساختمان پلاسکو، مبتنی بر زیباشناختی کردن مرگ انسان‌هاست. تصاویر شیک، مصاحبه‌هایی که کلا حاوی توضیح موفقیت‌هاست، اشاره به اخطارهایی که در خصوص تمهیدات ایمنی ساختمان صادر شده، سانسور صحنه‌های زخم و خون و گریه‌ی دردناک آتش‌نشانان ، و صعود دود مرگبار که از چشم دوربین به مه رومانتیک شبیه …
از “آن روزها”* که جوانکی بودم رها در کنجی از دانشگاه تهران و شیفته‌ی خواندن، حسرتی در دل دارم. حسرت اینکه کمتر کسی ارزش این پند هاینریش بل را دانست که: «پسرم! وقتی می‌بینی کسی لهجه دارد، معنایش این است که یک زبان بیشتر از تو می‌داند.» _____________________________ *اشاره است به کتاب معروف طه حسین. …
پیشه‌وری یکی از مردان بزرگ سرزمین‌های محصور بین کوه‌های قفقاز و خلیج بوده است. در جمهوری شوروی گیلان به رهبری میرزا کوچک‌خان وزارت خارجه را به عهده داشته، از رهبران بی‌بدیل چپ بوده، و رهبری یک نهضت رهایی‌بخش را به عهده گرفته بود. در برخورد با او از دو مخاطره باید …
جناب آقای حداد عادل رئیس محترم فرهنگستان زبان فارسی! برای روزآمد کردن زبان فارسی هزاران واژه ساخته‌اید. کاری پسندیده که هیچ زبانی بی‌پشتوانه‌ی آن قادر به ادامه‌ی حیات نیست. اما در ایران مردم صرفا به یک زبان تکلم نمی‌کنند، زبان‌های دیگری نیز هستند که نیازمند واژگان جدیداند. پس از اهدای دوازده الی شانزده هزار لغت …
در نمایشگاه اخیر مطبوعات در تهران از اینکه تا این حد مطبوعات کم‌مایه در تبریز منتشر می‌شود، جاخوردم. مطبوعاتی اغلب مسکین، با زبانی الکن و محتوایی تکراری و رسمی. منطق انتشار اغلب آنها برایم نامعلوم است. نه آگهی درخوری دارند، نه خوانندگان زیادی و نه آوازه‌ای. صاحبان این مطبوعات به چه چیز مطبوعه‌شان می‌نازند؟ چیز …
Read More “از حلقه‌ی آدینه‌ی تبریز تا وضع موجود؟ | ایواز طاها”
بدون داشتن صلاحیت حرفه‌ای در تحلیل و آشنایی با جامعه‌ی امریکا، سرگرم شدن مردم با پدیده‌ی ترامپ، مثل سرگرم شدن نهادهای حکومتی با تار موی دختران است. این هردو سبب فراموش شدن مشکلات اصلی می‌شود: * در هیاهوی ترامپ فراموش می‌کنیم زندگی در کشوری را که یکی از غمگین‌ترین مردمان دنیا دارد؛ در آزادی مطبوعات …
Read More “ترامپ را رها کنیم و به زندگی برگردیم! ایواز طاها”
تعدادی از ایرانیان در کنار آرامگاه منتسب به کورش مراسمی برگزار کردند. این حق هر شهروندی است. دولت با برگزارکنندگان این مراسم برخورد قهری کرد، این هم به معنای پایمال‌کردن حقوق شهروندی است. اما مسئله‌ی شایسته‌ی تأمل در این مراسم ماهیت برخی شعارهای ناپسند است که در واکنش فرهیختگانی چون عطاء الله مهاجرانی مغفول مانده …
در یک سایت اصلاح‌طلبی جمله‌ای درج شده که با همه‌ی بی‌اهمیتی‌اش نشانه‌ی دیدگاه‌پریشی با اهمیتی است. جمله این است: «مرکل حملات هوایی روسیه و سوریه علیه پناهگاه‌های تروریست‌ها در شرق حلب را غیرانسانی دانست.» از آن جهت این جمله را انتخاب کرده‌ایم که در سایتی درج شده که تقریبا موضع انتقادی به رژیم اسد دارد. …
اینترنت ملی چیزی است در ردیف سیاست‌زدایی. برقراری نوعی سکوت پیشاسیاسی. خاموشی صداهای دیگر، استحاله‌ی کثرت‌ها در تک‌گویی آزاردهنده. 1. این چیز جدیدی نیست. جامعه این تک‌گویی را در شکل ناقص آن، به صورت انحصار رسانه‌های سمعی و بصری در دست حکومت، تجربه کرده‌است. این امر از طریق مصونیت بخشیدن به حاکمان، نتایج نامطلوبی داشته …
روزنامه‌ی شرق در یک اقدام آگاهانه، با اتهام مغولی بودن، موجودیت زبان ترکی آذربایجانی را منکر شده است. به نظر می‌رسد تلاش‌های اخیر برای تدریس زبان ترکی، مرکزگرایان را برآن داشته که به یکسان‌سازی فروپاشیده جانی تازه ببخشند. شرق با چاپ یادداشتی در صفحه‌ی اول خود تحت عنوان «این زبان مغولی نیست»، زبان ترکی آذربایجانی …
Read More “روزنامه‌ی شرق از فتیله هم پیش افتاد | ایواز طاها”
اصطلاح غریبی هست به نام فرهنگ عمومي. اين فرهنگ اغلب به مدد برنامه‌ريزي از بالا، رسانه‌ها، نظام آموزش، و تزريق يارانه‌هاي فرهنگي گسترش يافته، و همچون ديگر ملیت‌ها، بر جامعه‌ي ترکان آذربايجانی نيز در قرن بيستم تحميل شده است. همزمان با حكومت رضا شاه و پيدايش نهادهاي جديدي چون مدارس و دانشگاه‌ها، پديده‌ي دولت-ملت بر …
پس از صادق صبا بی‌بی‌سی فارسی به یک رسانه‌ی ضد ترکیه و تا حدودی طرفدار رژیم اسد تبدیل شده است؛ بر این بیفزایید نرمش در برابر روسیه و سخنگویی پ‌کا‌کا و ی‌پ‌گ را. نکته‌ی عجیب‌تر اینکه بی‌بی‌سی تحت مدیریت رزیتا لطفی لازم نمی‌بیند این ضدیت و آن طرفداری را در لفافه‌ی همیشگی بی‌طرفی بپوشاند. ۱. …
Read More “از سیاحت جنگنده‌های روسی تا حمله به جرابلس | ایواز طاها”
اکبر گنجی که در مجادلات کلامی دهه‌ی شصت استاد عبدالکریم سروش و استاد رضا داوری درباره‌ی ماهیت غرب جانب سروش را گرفت، نوشته‌هایش خامدستانه و خشماگین بود. این امر با توجه به سن و سال و بضاعت علمی آن وقت گنجی چندان قبیح نبود. اما امروز که گنجی که پا به سن گذاشته و از …
Read More “یک کلمه درباره‌ی ایراد گنجی بر سروش | ایواز طاها”
در سالگرد اعدام‌های دسته‌جمعی سال 67 نوار صدای آیت‌الله منتظری منتشر شده است. این سند مهم در رسانه‌های محافظه‌کار با سکوت و بی‌اعتنایی روبرو شده است. این امر تعجبی ندارد. وقتی که 20 الی 30 نفر در یک روز بدون کوچکترین توضیحی برای افکار عمومی اعدام می‌شوند و خبر آن را نه از این رسانه‌ها، …
Read More “اعدام‌های 67 و سکوت سنگین اصلاح‌طلبان | ایواز طاها”
به عنوان یک اهل درد اغلب مطالب شما را می‌خوانم و از اینکه دشواری را وظیفه را بر دوش خود حمل می‌کنید تحسینتان می‌کنم و البته رنج هم می‌کشم. اما نکته‌ای انقادی هست که باید آن را بی‌مجامله، صریح و کوتاه عرض کنم. ارادتمند: ایواز طاها جناب نوریزاد با سلام! در آخرین مطلبتان تحت …
Read More “نوریزاد، آپارتمان‌های سپاه و کودتا در ترکیه | ایواز طاها”
در خاورمیانه سه کشور هستند که از فیلم‌های سینمایی تا کافه‌ها و قلیان‌هایشان شباهتی با هم دارند: ترکیه، ایران و مصر. تلاش‌های احیاگرانه‌ی دینی و مبارزه برای برقراری دموکراسی در یک صد سال گذشته در هرسه کشور سابقه‌ی درازآهنگی دارد. جالب است که سید جمال الدین اسدآبادی، بازیگر اصلی ساحت احیا و تجدد، مخاطبان اصلی‌اش …
Read More “کودتا در ترکیه و آدامس افتخارات مُندَرِس | ایواز طاها”
دوستان نکته‌دان و ژرف‌اندیش ایرانی ما که در بال‌بال‌زدن پروانه‌ها نیز نشانه‌های توطئه را می‌یابند، دست بر قضا همیشه حرفشان درست از آب در‌می‌آید. مثلا چند سال پیش که کودکان درعا به هنگام بازگشت از مدرسه روی یک دیوار خرابه نوشتند: «ارحل بشار» (یعنی جناب بشار برو گم شو)، مثل روز روشن بود که مردم …