آذربایجان توپلوموندا کونسپیرولوژی باخیش [توطئه‌نگری] یایغین‌دیر. بو ایسه دوشونجه باخیمیندان بیر نؤوع گئری قالمیشلیغین گؤستریجی‌سی‌دیر. بو باخیشین اؤزه‌یی بودور: بوتون اولای‌لار، فئنومئن‌لر، دوشونجه‌لر و أثرلر پلانلاشدیریلمیش بیچیمده باش وئریر، یا دا یارانیر. اوسته‌لیک بو ادعانین مغزینده هر شئیین آرخاسیندا هانسیسا شر گوجون گیزلندییی گومانینی سئزمک اولار. باشقا سؤزله، بعضی‌لری‌نین گومانینجا، بشر عالمینده هرنه باش وئریرسه، دوشونجه‌لرین، ایستک‌لرین و عمل‌لرین چارپیشماسیندان تؤره‌نمکدنسه، ثروت و قودرت اوجاق‌لاری‌نین قورغولاری‌نین سونوجودور. سانکی دوشمن قوووه‌‌لری‌نین فیریلدقلیغی اولماسا نه توپلومسال چکیشمه‌لر باش وئرر، نه ده یوخسوللوق کیمی آجی اولغولار عدالت‌سیزلییه گتیریب چیخارا بیلر. بو گومانا دایانا‌راق ایجتیماعی گئدیش‌لری آچیقلاماغا چالیشدیغیمیز زامان، “کونسپیرولوگییا” اورتایا چیخیر. کونسپیرولوگییا یانیلساماسی دوشونجه بوشلوغوندا باش وئریر. سؤیلنتی [شاییعه] ده بئله‌دیر. نئجه کی، دوزگون خبرلشمه مئخانیزمی اولمایان یئرده و یا بیلگی قیتلیغیندا سؤیلنتی یاییلیر، اوسسال دوشونجه‌نین گلیشمه‌دییینده ایسه اولاغان‌اوستو و منطیقسیز بیلگی‌لره اینام آرتیر، حقیقته وارماغا کسه یول‌لار آختاریلیر.