اوْرتا چاغدا اینسانین حؤکومت قارشیسیندا یالنیز وظیفه‌سی واریدی. چونکی گوج صاحیب‌لری اؤز مشروعیت‌لرینی یا گؤیدن آلیردیلار، یا دا قیلینجدان. آمما رنسانسدان باشلایاراق “حاق” مسئله‌سی قابارماغا باشلادی. اینسان، وظیفه ایله یاناشی حاق قازانمالی اولدو. بو، قاچیلماز ایدی. شارل مونئسکیو “قانون‌لارین روحو” کیتابیندا اجرا، یارغی و قانون‌وئریجی اورگان‌لاری بیربیریندن آییرماقلا حاکیمیت، سوْروملو [مسئولیت‌لی] بیر قوروم حالینا گتیرمه‌یه چالیشیردی. آدی چکیلن أثرده عثمانلی‌دا بوتون گوج استورکتورلاری‌نین بیر شخصین الینده توپلانماسی‌نین فاجیعه‌وی سونوج‌لاریندان سؤز آچیردی: «اوچ حاکیمییتین سولطانین الینده بیرلشدییی تورک‌لرده دهشت‌لی ایستیبداد حؤکم سورور. تصووور ائدین بئله بیر اؤلکه‌نین وطنداشی نئجه دوروم‌دادیر. اورادا هر بیر قوروم قانون‌لارین اویغولاماسی رولوندا قانون‌وئریجی کیمی اؤزونه وئردییی تام حاکیمییته مالیک‌دیر. او، هامییا مجبوری اولان قانون‌لار بیچیمینده‌کی ایستنجی [اراده‌سی] ایله بوتون دؤولتی داغیدا بیلر؛ بوندان علاوه، محکمه حاکیمییتینه مالیک اولماقلا، تک-تک حؤکم‌لر بیچیمینه سالینمیش ایراده‌سییله هر بیر وطنداشی یوخا چیخارا بیلر». 18ـ‌جی یوزایللییین آوروپاسیندا بئله بیر بصیرتین قارشیسیندا گوج اؤز جللاد گؤرکمینی آرتیق نمایشه قویا بیلمزدی.
آیدینلانما [روشنگری] دؤنمی گلیر. تاریخی سوره‌ج سونوجوندا دؤولتین جزاـ‌وئریجی اوْلاناق‌لاری [امکان‌لاری] گیزلینه چکیلمه‌یه باشلاییر. حقوقی نورمالار و یئنی زیندان فئنومئنی بو دییشمین نتیجه‌سی کیمی اؤزونو گؤستریر. ایشگنجه وارسا دا، داها حاکیم اونون دهشت‌لی اویغولانماسینا اؤیونه [افتخار] بیلمیر. کوتله‌نین گؤزو قاباغینداکی اعتیراف‌لار گئتدیکجه یوْخا چیخیر، یا دا آرخا پلانا چکیلیر. سانکی اعتیراف، اوْلومسوز [منفی] بیر گؤستریجییه چئوریلیر: هانسی اؤلکه‌ده اعتیراف وارسا دئمک او اؤلکه هله ده فئودالیزم دؤنمینی یاشاییر. باشقا سؤزله، گوجون دموکراتیک اولوب اولماماغی‌نین بیر شرطی همین فئنومئن‌له باغلی اوْلور.
قایناق: >>>