«شعر وارلیغین ائویدیر» کیتابی ایله تانیشلیق
هاردا و هانسی ایلده آنادان اولماغی‌نین فرقی یوخدور. هر حالدا ایندی بورالاردا یاشاییر و جدی اولاراق یارادیجیلیقلا مشغولدور. دوزو اونونلا، اونون بارهسینده یازماغا دانیشماق ایسته‌سه‌یدیم مطلق یوخ دئیهجکدی. آنجاق بونونلا بئله سؤزه باخماز دجل بیر اوشاق کیمی یئنه ایستهدییمی ائدهجکدیم. بونو دئدیم کی، دئییم او سؤزون اصیل معناسیندا تواضعکاردی. هر حالدا بیز اونو “یارپاق” قزئتیندن چوخ یاخشی تانییریق. سون واخت‌لار دیلیمیزده حادیثه سایلان بیر کیتابی باکیدا چاپ ائدیلدی «شعر وارلیغین ائویدیر». تأسف‌لر اولسون کی، گونئی آذربایجاندا بو کیتاب گئنیش صورتده یاییلمادی. آنجاق هر حالدا چاپا بوراخیلمیش و بوراخیلمامیش! بیر نئچه کیتابلار سیراسیندا منجه ان اؤنملیسی بو کیتاب اولا بیلر. کیتابین بارهسینده دانیشمادان اؤنجه اونو اوخوماغی بوتون اوخوجولاریمیزا تؤوصییه ائدیرهم. نییه کی بو کیتاب دیلیمیز و بوتونلوکله میللی شعوروموزون اینکیشاف یولوندا اولان بیر چوخ پروبلملری آچیقلاماغا قاتلاشمیشدیر.
کیتاب بیر نئچه حیصصه‌دن تشکیل تاپیر. چایخانا مدنییتی؛ ایدئولوگییا و شعر؛ شعر آراجمی یوخسا آماج؟ و باشقا حیصصه‌لر. کیتابین عمومیتله دیلی شوخ و ضارافات یانا اولدوغوندان چوخ راحات و دوشونکلیدیر. بئله کی ایختصاصجا فیلسوف اولان ایواز بی فلسفه‌نین چتین و بعضن بوروشوق دیلیندن ایمتیناع ائدهرک تقریبا بوتون موضوعلاری ساده و آچیق صورتده آرایا قویور. بو حادیثه هئچ ده بحثه چیخاریلمیش گوندم پروبلملری یونگول ائتمیر. دوزدور چایخانا مدنییتی بؤلومو بیر آز چوخ طنزه یاخیندیر. آنجاق بو یاخینلیق اؤزو ده بیزیم چایخانالاردا گئدن کولتور آخینینا یاخینلیق اوجباتیندان عمله گلیر.
بونو دئمک لازیمدیر کی، کیتابین بعضی حیصصهلرینده چاتیشمامازلیق دا گؤرونور. بئله کی اؤرنکلرین آز اولماسی، بعضن ده اونلارین اؤزلری، آچیقلادیقلاری پروبلمه بلشمه‌لری اوخوجونو پارادوکسیکال بیر وضعییتده قویور. بو پارادوکس بلکه ده بعضی یئرلرده اؤزلری ده معناداردیلار. آنجاق بعضی یئرلرده بو اؤرنکلر دئدیییمیز کیمی اؤزلری ایشی چتینلییه سالیرلار. مثلا شعر «آراجدیر یوخسا آماج؟» عنوانلی بؤلومده شعری آماج بیلنلرین دیلیندن گتیریلن “دووشان” شعری اؤزو آراج اولاراق پارادوکس یارادیر.
شعر تعریف اولونمور. نییه کی، مدرن دؤورون خصوصیت‌لری‌نین بیری ده تعریف‌سیزلیکدیر. آنجاق بونونلا برابر بو کیتابدا اؤرنک شعرلردن بیر نئچه‌سی حدیندن آرتیق اؤنملیدیر (بو شعرلردن یان کئچمهیین). بو ادعامیزا اؤرنک مؤولانا ایدریسین شعرینی آد آپارماق اولار.
بوندان کئچندن سونرا «ایدئولوگییا و شعر» باشلیقلی بؤلوم منجه بیزیم شعر و عمومیتله اینجه صنعتده اولان آراج، یعنی تفککورو، داغیتماق مقصدینی داشیییر. بو بوتونلوکله تورک ادبییاتی و تورک دیلی‌نین دونیا سوییهسینده دانیشماغا سؤز تاپماغینا سبب اولا بیلر. ایل‌لر بویو ایجتیماعی حیات و دیگر شرایطین چتین‌لییی [اوزوندن] آراج سایدیغیمیز ادبییات، بو گون بوتونلوکله ایدئولوگییا و شعارچیلیقدان اوزاقلاشماق شرطی ایله، دهیرلی اثرلرین یارانماسینا گتیریب چیخارا بیلر. بو جومله بو حیصصهنین اساس سؤزودور. ایواز بَی بوتونلوکله بو حیصصهنی هر طرفلی آچیقلاماغا ماراق گؤسته‌ره‌رک ایدئولوگ اینسانین و توپلومون، باخیش بوجاغیندان چیخیش ائدیب و بو نؤوع باخیشلاری آچیقلایاراق بو قوروملارین یاراتدیغی ایدئولوگ اثرلرین پیس و آلدادیجی سیماسینی آچیقلاماغا جهد گؤستهریر. بؤلومون اوللرینده دئدییی کیمی اؤزو ایدئولوگییا قربانیسی اولموش بیر شخصین دیلیندن بو مؤوضوعدا سوز ائشیتمک، تجروبهلری بؤلوشمک باخیمیندان بیزده یئنی بیر آددیمدیر. بیر ده موصاحیبه سایاق بو کیتابدا بو مؤوضوعنون او بیری یانیندا ایدئولوژیک توپلومدا یاشامیش بیر شخص اوتورور. بو اؤزو ده دیگر طرفدن بحثی ماراقلی ائدیر.
ایندی بو کیتاب بارهسینده هر طرفلی دانیشماق مومکون دئییل. آنجاق بو کیچیک یازیلا ایسته‌دیم بوتون اوخوجولاری بو کیتابی اوخوماغا دعوت ائدیم. بلکه بو گونکو دونیا سوییهسینده دیلین بوتون چالارلاری‌نین آچیلماسی پروسئسیله یاخیندان تانیش اولا بیلدیک. بیر ده بو کیتابدا تقریبا بیر چوخ دونیا سوییهسینده دیلچی و فیلسوفلارین دیل بارهده ائتدیکلری چیخیشلارینی، ساده بیر دیلده اوخوماق مومکون دور.