کامال آبوللانین “یاریمچیق ال‌یازما” رومانی ایشیق اوزو گؤردوکدن سونرا، ایواز طاها آذربایجاندا گئرچک آنلامدا پست‌مدرن رومانین یاراندیغیندان سؤز آچمیشدی. طاهانین بوباره‌ده کیچیک بیر کیتاب حجمی قده‌ر گئنیشله‌نه‌لن یازیسی “متندن باشقا بیر دونیا یوخدور” آدینی داشیییردی. قوزئی آذربایجانین ادبی چئوره‌لرینده ماراقلا قارشیلانمیش مقاله‌نین کیچیک باشلیغی ایسه بو ایدی: «پست‌مدرنیزم قارانلیغیندا یاریمچییق ال‌یازما». مقاله همین یازینی اساس گؤتوره‌رک تانیمش فیلوسوف نیازی مهدی آشاغیداکی مقاله‌نی یازمیشدی.
منجه، هر بير يازار ندن نئجه يازماق و نه اوچون يازماق پروبلئمي‌نين عؤهده‌سيندن گلمه‌يه محکومدور. آنجاق آزادليقدان، بوخووسوزلوقدان چوخ دانيشان چاغيميزين پارادوکسو اودور کي، حتتا آزادليقدان دانيشماغين دا گيزليسينده محکوملوق وار، آزادليغين هاواسيندا چوخلاري بو لاتئنت محکوملوقلاريني رئفلئکسييا ائده‌مميرلر. چاغيميزين آذربايجان يازي مکانيندا (و يا آدورنو دئميشکن، لوقو-مکانيندا) اؤز سئمانتيک گرگينليک‌لريني و نبض‌ساياق دؤيونتولريني ياراتميش کامال آبدوللا «ندندير؟» سوروسونو جاوابلاماق اوچون «کيتابی دده قورقود»و و شاه ایسماعيل ختایي‌نين بيوقرافيک فاکت‌لاريني گؤتورموشدو. آنجاق «ندندير؟» سوروسونا جاواب وئرمک محکوملوغوندا بوتون تئکست ياپماق ايدئاسيندا اولان‌لارين بير محکوملوغو دا وار، سوالا جاوابين ياراتديغي آيدينليغي، چالارلي کئچيدلرين تيترنتي‌لرينه، دؤيونتولرينه سالماق. اونا گؤره ده کامال آبدوللانين، آرتيق، روس، تورک، فرانسيز مکانيندا ماراق دوغورموش «ياريمچيق اليازما» روماني «ندندير؟» سوروسونون جاوابينا «دده قورقوددان و شاه ایسماعيلدان‌دير» آيدينليغيني گتيرندن سونرا بيلينمزليیين قارانليغيني گتيرير. ايواز طاهانين، ─ بو اينتئللئکتوال سايريشديرما هوسکاري‌نين يازيسي ايسه آيدينليغي بوش بوراخيب «ندندير؟» سوروسونون بيلينمزليک‌لرينه حساسلاشماق ايسته‌يير… گؤرونور، ايواز طاهانين پوست-مودئرنيزمي قارانليقلا جوتلشديرمه‌سي ده همين حساسلاشما ايسته‌یينده آچيلا بيلر. يادا سالاق، پوست-مودئرنيزم باتي مدنيتي‌نين اينواريانتي، پاراديگماسي اولان ايشيق و اونون چئوريملري اولان آيدينليق، حقيقت، دوزوم پرينسيپلرينه قيام قالديراراق اونلارسيز تئکست ايدئياسينا گلميشدي. ايواز طاها کامال آبدوللاني بهانه ائده‌رک تئکست‌لرله باغلي «ندنليک؟» سوروسونون جاواب‌لاريني ايشيقدان يوخ، قارانليقدان آلماق ايسته‌يير. هرچند بو زامان قارانليقلا سيخ آنيشمادا اولان سئمانتيک «ايبليسانه‌ليک» ده ساواشي ساخلاماق ايسته‌يير. کامال آبدوللانين روماني‌نين يازيليشي ايله باغلي «نئجه‌ليک؟» سوالي‌نين جاوابي « ندنليک‌له؟» سوالي‌نين جاوابی قدر آسان اولماسا دا، ايواز طاها يئنه پوست-مودئرنيزمي دادينا چاغيريب روماني اؤنجه ياريمچيقليق»، نون-لينيارليق، تاپماجالاري خيردا، مقصدسيز تله‌لره چئويرمک علامت‌لريندن قوردوغو ماتريتسايا پرويئکسييا ائدير. بو پرويئکسييادان پوست-مودئرنيزمين آذربايجان ائپيقونچولوغو آلينماغا باشلايان کيمي ايسه همنجه ائله او علامت‌لرين ايچينده پوتئنسيال‌لار کيمي دورموش قارانليقلاري، بلليزسيزليک‌لري رومانا بوراخيب اونون نئجه يازيلماسينا جاوابين آيدينليغيني قارانليغين نامينه گودازا وئرير. ايواز طاهانين بوتون يازيسي کامال آبدوللانين روماني‌نين نئجه‌ليیي ايله باغلي «بيريني قويوب او بيريسينه کئچمک‌له» آچماق و باغلاماق کئچيدلري‌نين سو ستيخيياسيندا، آرخئتيپينده آخيمينا توتولوب. اگر آچديغيني يئنه، باشقا يؤندن آچيرسانسا (کوممئنتاري‌نين کوممئنتاريسي)، دئمه‌لي، آچديغيني باغلاييرسان کي، بير ده آچاسان. ايواز طاها، اوندان اؤنجه ايسه کامال آبدوللا و اونلارين ايکيسيندن سونرا ايسه من «آچماق/باغلاماق» چئور سينه اؤزوموزو دوچار ائديريک کي، ايشيقدان قارانليغا، قارانليقدان ايشيغا کئچمه‌یين فيرلانتيسيني، کاروسئليني و داها نيينيسه ياشاياق. بس «نه اوچون؟» سوروسو کامال آبدوللانين روماني، ايواز طاهانين آچيقلاماسي سيراسينا هانسي آيدينليقلاري، هانسي قارانليقلاري گتيرير؟ «نه اوچون؟»ون جاوابيندا «ياريمچيق اليازما» رومانيني ميللي غورور، ميللي زنگينلشمه، کئچميشيميزي آنلاتماق و س. يؤنونده فونکسييونلاشديرماق، ايدئولوژيلشديرمک و ائله بونونلا دا باياغيلاشديرماق اولار (اونا گؤره باياغيلاشديرماق کي، مارکسيزم بو يؤنومده کي آچيقلامالاري ايله بوتون ايلگينج تاپينتي‌لاري سانکي بيتيريب و ايندي باياغي تکرارلار قاليب). باخ، اونا گؤره ده ايواز طاهانين يازيسي کامال آبدوللانين «ياريمچيق اليازما»سيني اؤز «بدنينه»، اؤز کورپوسونا پرويئکسييا ائدنده « آچيب/باغلاماق» کاروسئلينه «نه اوچون؟»ون جاواب‌لاريني دا سالير کي، دولاشيقليقلا، قارانليقلا باياغيليغا قاليب گلسين. بس، بو سؤيله‌ديکلريمدن سونرا يئنه «نه اوچون؟» سوروشماق اولارمي؟ اولسا، نه دئمک اولار؟ بونا بير جاواب: چاغيميزين اؤزلليیي اولان اينفورماسييا و يا ديجيتال توپلوم گؤزلنمز سونوج‌لار وئريب: بوللوقدا، الده ائتمه‌یین آسانليغيندا، فالسيفيکاسييا ائتمه‌یين، ساختالاشديرماغين ديجيتال ايمکان‌لاريندا هر شئي اوجوزلاشيب، دادسيزلاشيب، قوخوسوزلاشيب. آللاه-تعالانين تئکست ياپماق وئرگيسيني آلميش سئچمه‌لر کوتله‌نين و کوتلوي‌ليیين (يعني کوتلوي تئکست ياپمانين) باسيب يئديیي دونيادا السيز-آياقسيز قالميش کيمي‌ديرلر. باخ، بو دورومدا کامال آبدوللا، ايواز طاها «آچيب-باغلاما»، «ايشيق/قارانليق» سايريشمالاريندا «دؤيونن» تئکست‌لر ياپيرلار کي، اؤزلريني و بيزي پسيخي يوخسوللوقدان خيلاص ائتسينلر، – بوندان سونرايا پوست-مودئرنيزمه گوونه‌رک ريتم، ريتوريک سينتاکسيس خطرينه «قورتارسينلار»ي، «آزاد ائتسينلر»ي دوزمه‌يه‌جم.
[30.06.2008]