کئچن اون ایللرده ایلک دؤنه دیلیمیز مودئرنلشمیشدیر و ایلک دفعه “ائیواز طاها” و یولداشلاری طرفیندن “یول”درگیسینده دیرچه له رک شئعریمیزده یاییلدی. ایران فارس شئعرینده ده بئله اولموشدور؛ ایلک دفعه نثر یارانیب و هدایت، “بوف کور”دا ایشله دیر. “گلشیری” “شازده احتجاب” دا و سونرا “شاملو” و “رویائی” نین شئعرلرینده اؤزونو تاپیر.

 

چاغداش شئعریمیز تکجه مودئرن اولماقلا تانینا بیلر. دونیادا مودئرن شئعر، رومانتیزم آخیمیندان سونرا باشلامیش، بیچیم(فورم)، استیل(اوسلوب) و ایچه ریک(مضمون) باخیمیندا ده گیشیک لرله اورتایا گلمیشدیر.

   اوروپادا مودئرنیزمی ایزله مک بئله دیر کی رومانتیکلردن سونرا سمبولیتسلر – “بودلر”، “رمبو”، وئرلین، مالارمه، سونرا سوررئالیستلر “آپولینر”، “والری”، “ژاکوب” گلیب و بوگون یوزلرجه مودئرن شاعیرلر اورتادادیرلار.

   تورکیه شئعرینده، مودئرن شئعر “تنظیمات” دئوریندن باشلایاراق “ابراهیم شناسی” دان “احمد هاشیم”ا قده ر، “احمد هاشیم”دان ، “یحیی کمال”دان “ناظیم حکمت”ه اوزانیب گلن شئعر، اونون آردیجیل یولداشلاری “اورهان ولی”، “ملیح جودت” و “اوختای رفعت”ه چاتیر. قوزئی آذربایجاندا “آخوندزاده” ایله باشلامیش اولسا دا، “رسول رضا” مودئرن شئعری گتیردی؛ اونون آردیجا “رامیز روشن”، “واقیف جبرئیل زاده” و باشقالاری گلدی. آنجاف گونئی آذربایجاندا ” تقی رفعت”، “سعید سلماسی” و “جعفر خامنه ای” مودئرن و اؤزگؤر شئعری باشلامیش، آردیجا “حبیب ساهیر” اونو جانلاندیرمیش، “سهند” اونو اوسطوره لرله باشلامیش و “اوختای” اونو مودئرن دونیاسینا گتیریب چاتدیرمیشدیر. بوگون ده “ناصر مرقاتی”، آیتان”، “سحر”، “کیان صفری”، “هادی قاراچای” و باشقالاری ایره لی آپاریرلار.

   آنجاق کئچن اون ایللرده ایلک دؤنه دیلیمیز مودئرنلشمیشدیر و ایلک دفعه “ائیواز طاها” و یولداشلاری طرفیندن “یول”درگیسینده دیرچه له رک شئعریمیزده یاییلدی. ایران فارس شئعرینده ده بئله اولموشدور؛ ایلک دفعه نثر یارانیب و هدایت، “بوف کور”دا ایشله دیر. “گلشیری” “شازده احتجاب” دا و سونرا “شاملو” و “رویائی” نین شئعرلرینده اؤزونو تاپیر.

   آنجاق اطرافیمیزدا اولان مودئرن حرکاتینا بالاجا باخیشدان سونرا، بونو بیلمه لی ییک کی مودئرن شئعری الده ائتمک اوچون دیلیمیزین فلسفی ساحه سینده گوجلنمه سی اساس یئر توتور. گله جه یه آددیم گؤتورمک تکجه مودئرن بیر دیل و گلیشمیش دیل ایله اولا بیلر و دیلیمیز علمی – فلسفی یؤنلرده دیرچلمکله مودئرنلشمه یولونو تاپاجاقدیر. بونو اینانمالی ییق مودئرنلیک هر شئیدن اؤنجه فلسفی دوشونجه سیستمی دیر. دیل ده گلیشمه یینجه انسانلارین دوشونجه و دونیا گؤروشلری گلیشمز. انسانی دوشوندوره ن اونون دیلی دیر. دیلین اهمیتی ده ائله بورادادیر. هر دیل گوجلو و گئنیش امکانلاری واردیرسا، دوشونمک او دیلده آسانراقدیر. ایندی مودئرن شئعره گلدیکده مودئرن بیر ادبیات یاراتماق اوچون مودئرن بیر دیلیمیزین اولماسی گره کیر.

چوخلاری شئعری مختلیف یؤنلردن تعریفله میشلر. بونلارین بیر نئچه سی بئله دیر :

1)    ولتر : شئعر روحون موسیقی سی دیر.

2)    ویکتور هوگو : شئعر اوره ک ماهنیسی دیر.

3)    بودلر : شئعر چاغریشیمجی بیر اووسونجودور.

4)    رمبو : شاعیرلر اووسونچودورلار.

5)    دانته : شئعر دیلین ظفری دیر.

6)    دنیس روش : شئعر دیلین حافیظه سی دیر.

و . . .

آنجاق مودئرن شئعریمیزی کلاسیک شئعریمیزله اوز – اوزه قویوب توتوشدورما و بوندان یارارلانماق ایلکین ایشیمیز اولا بیلر:

بیر – بیزیم کلاسیک شئعریمیز عرب و فارس شئعریندن ائتکی له نه رک، ائشیت سل، سس سل و آغیزسل بیر شئعر اولموشدور. مودئرن شئعریمیز بونا قارشی یازیسال و گؤز شئعری اولمالی دیر.

ایکی – کلاسیک شئعریمیز بوتونلوکله عرب و فارس اوسلوبلارینا اویموش و اونون بیچیم لری و استیل لری اوستون توتولموش و هئی تکرارلانمیشدیر. مودئرن شئعریمیز بو بویون بویوندوروغونو آچیب – آتمالی دیر.

اوچ – کلاسیک شئعریمیز بوتونلوکله عرب و قارس شئعری نین موتیولرینی قوللانمیش و اونلاری تکرارلامیشدیر. بیچیم و فورماسی دا عئینی اولموشدور.

دؤرد – شئعریمیزین بوتون سیمگه و اوسطوره لری تامامیله دینسل و شیعی اولموش و دین تبلیغی اساس موضوع اولموشدور. دوغرودور رئالیزم باشلاندیقدا، دیندن آرا آچاراق، یاشاییشا و طبیعته اوز چئویرمیشدیر. آنجاق مودئرنلشمه اوچون اینسانا و باشقا دونیالارا اوز چئویرمه لیدیر.

بئش – کلاسیک شئعر دونیاسی قاپالی و زامان ایچینده باغلی قالمیشدیر. گله جه یین یئری بوش قالاراق، دوننده و بوگونده جان وئریردی. مودئرن شئعرده گله جک دیر کی اؤنملی و گؤز اؤنونده اولمالیدیر.

آلتی – کلاسیک شئعر تکجه نظم و قافیه لر ایله بیر سیرا قورو فورمالارا باغلی اولاراق، مودئرن شئعرده دوشونجه و دویغو ، توپلومساللیق اؤن پلانا کئچیر.

یئددی – کلاسیک شئعرده انسانین دونیا و اؤزه للیکله سئوگی دونیاسی اینسانلا – تانری آراسیندا اولان سئوگی ایله ایتیب – باتیردی. مودئرن شئعرده انسانلار آراسیندا اولان سئوگیلر جانلانمالیدیر.

سگگیز – دین قوراللاری نین بویوندوروغو کلاسیک شئعریمیزی قول ائتمیشدیر. بو دوروم شئعرین اساس ضعفی گؤرونوردو.

دوققوز – مودئرن شئعر، کلاسیک شئعرین عکسینه شئعری گؤیلردن یئره ائندیرمه لی و اینسانلار آراسیندا ایشلنمه یه و اینسان دویغولاری و دوشونجه لرینی بؤلوشدورمه یه مئیدان آچیر.

اون – سؤزجوکلر قاپالی اولاراق، آنتیک سؤزجوکلر مقدس ساییلیردی. مودئرن شئعر اوچون شاعیرلر یئنی سؤزجوکلر یاراتمالی دیلار. مودئرنیزمده یئنی لیک، سؤزجوکلرده اساس یئر توتور و دیلین گلیشمه سی – یئنی لشمه سی اوستون یئر آلیر.

اون بیر – کلاسیک شئعر موغامدان آرا آچاراق، موسیقی نی دا آزاد بوراخیر. موسیقی نی اؤزونه اسیر ائتمیر. شئعر مودئرلشدیکجه، موسیقی ده مودئرنلشمه لی دیر. بونلار بیرگه گئتمه لیدیرلر.

یوخاریدا دئدیکلریمیزی گؤز اؤنونه آلاراق، چاغداش شئعرمیزه ساری گئتمه لی ییک. گله جک تکجه بئله لیکله بیزیم اولمالی دیر. نثرده و شئعرده تکجه یولوموز بودور.

 

قایناق:   qizilqelem.ir