بو يازي‌نين باشليغی نه‌دير؟ | حمید آصفی

“شعر وارلیغین ائوی دیر” کیتابی و بیر تنقیده جاواب

 

ايش بئله باشلايير كي، هر بير اثري جيددي و طرفداشليقدان اوزاق شکیلده گؤتورـ قوي ائله‌مك بيزه ايندي سودان هاوادان داها واجيب بير ايش‌دير. بو باخيمدان هادي ‌بي قاراچايين يازديغي «شعر وارليغين ائوي ايميش» باشليغلي تنقيدسل يازيني ديرلي بير ايش حئسابا گتيرمك اولار. آرتيق ادبياتيميزدا يوخ سوييه‌سينه چاتميش بئله بير يازي دارتيشماسينا من بوتون بيلگين‌لريميزين قاتيلماسيني ايسترديم. بوندان ساوايي هادي بي قاراچايين يازيسیندا ايرلي سورولموش بير نئچه موضونو باشقا بوجاقدان گؤرمه‌يه چاليشاجاغام.

بيرينجي سي:  موباريز شاعيريميز اوختايين باره‌سينده واختيلا ناصر مرقاتي جناب‌لاري، هادي بيين بير داها ايرلي سوردويو ايدعالاري دوشرگه ده، اؤنجه آشلاميشدي. بو صوحبت ارسطو مجردي طرفيندن يازيلان اوچ يازيلا منجه بيتميش اولمالييدي. آنجاق هادي بي يين بو باره‌ده بير داها باشقا فورمادا چيخيش ائتمه‌سي بير آز منده تععجوب دوغوردو. بو دانيلماز فاكت‌دير كي، اوختاي اؤز واختيندا قوللوق ائتدييي ايدئولوگييايا صاديق قالاراق جان باهاسينا يازيب ياراديب و بوگون تاريخي بير فاكت كيمي سايقييا لايق بير شخص‌دير. آنجاق ايندي كؤهنه سوسیالیست رئاليزمينه دايانيب، گئديلميش يول‌لا بير داها بو خالقا هانسي‌سا ادبي قهرمان دوزه‌لتمك او قدر ده دوزگون نظره گلمير. بونو نظره آلماق لازيم‌دير كي، ايدئولوژيك شعري، سياسال و ايدآليست هر هانسي بير حركتين بيتمه‌سي اؤزو ايله برابر اوچوروما سالير. اوختايين شعرلرينه گلديكده ايسه هم فرم، هم ده تفككور باخیمیندان آرتيق لازيمي قده‌ر كلاسيك بير داورانيش گؤزه گلير. آد چكديينيز «صمد كؤنلومده‌دير» شعرينده سيز هانسي مدرن بير باخيش يا دا فيكير گؤرورسوز؟ اگر دوشمن‌له موباريزه مدرن سايليرسا  او زامان قديم يونان میتوس‌لاری‌نين (اسطوره) دوشمن‌لرله موباريزه‌لري و جان وئرميش كوتله گروپ‌لاری‌ باره‌ده يازيلميش اثرلر مدرن اولماليدير.

ايكينجي : «ماوي‌لر»، «گؤز {گؤزو = دوشرگه} ياشلي كوچه لر»، «تالانميش گونش» و ديگر اثرلردن سؤز گئديرسه، دئمک اولار ايواز طاهانين ايرلي سوردوك‌لري ديل، مضمون و «ايدئولوژيك باخيش» پروبلئم‌لری آز چوخ اونلارين دا باره‌سينده صاديق دير. تاسف‌لر اولسون كي، واختيندا بو اثرلر هانسي‌سا معين قيتليق اوجوباتيندان لازيمي قده‌ر تنقيد اولونماديلار. «تالانميش گونش» كيتابينا گلديكده ايسه بير آز ايصلاح‌دان سونرا مدرن تورك شعريندن صؤحبت آچماق اولار. بونو دئمه‌يه، اونون مضمون و ديل باخيميندان دولغون اولماسي بيزه حاق وئرير.

«ماوي‌لر» و «گؤز ياشلي كوچه لر» ايسه اوسته دئدييم كيمي ديل و فورم و ايدئولوژيك پروبلئم‌لره َبلَه‌شيب. ايندي موعاصير اوخوجونون شوعار ايستك لريني شعرده گتيرمك اونلاري راضي سالمير. بيز آخي شاعيردن نه ايسته‌ييريك؟ او موباريزمي‌دیر؟ مافياچي‌ مي؟ ديندار يوخسا اخلاق موعلليمي دير. آخي نه‌دير؟ منجه بوتون بونلاري شاعيرين نرم نازيك!! روحونا يوكله‌مك بير آز اينصافسيزليق اولاردي. كومونيزم يا دا ناسيوناليزمه سؤیکه‌نن باخيش دا يئترينجه چورويوب و بو ساققيز آرتيق آتيلماليدير. و آتيلير دا.  

اوتانقاج شاعيرلر و اوخوجولاريميز نه سانتيمانتال ليريكاني سئویر، نه ده ايدئولوژيك هيجان‌لاري. آرتيق نيفرت كيمي حيس‌لري اوياتماق، اؤنميني الدن وئريب. نه داغ داش رئاليزمي گره‌كير، نه ده تاريخي فاكت‌لارين آرخاسيندا سنگر توتوب وطن ـ وطن دئييه شوعار وئرمك جاواب وئرير. همت شهبازي دئميشكن شعر گونده‌ليك حياتين ايضطيرابيندان خيلاص اولماغا و راحاتليغا گلمه‌يه بير چاناغ دير.

اوچونجو:  او كي قالدي ديل باجارمادان شعر يازماق ايسته‌ييب، بو واسيطه ايله گلمه‌دن ديلي تميزله‌مك ايسته‌يينه دوشن گنج شاعيرلر باره‌ده دئمه‌ليييم كي، بير آز دقيق اولسايديق بو ادعادان چوخ اؤنملي بير پروبلئم دوغولدوغونو گؤره‌ردیک. او دا بو كي عموميتجه بيزده توركجه فيكيرله‌شيب توركجه يازماق ياد اوشاق كيمي بير شئي دير. منجه دئمه‌دن معلوم دور كي رسمي تورك ديلي اولمادان بيز هاميميز (باشدا دوشونرلر و بيلگين‌لر اولماقلا) اوخودوقلاريميز باشقا ديلده- اوخويون فارس ديلي-  دوشوندوك لريميز و اوسته گل يازديقلاريميز باشقا ديلده‌دير. يعني توركجه يازيريقسا فارسجا دوشونوروك. گؤتورون اينتئرنئت دوشرگه‌لرينده گئدن اثرلري. ياد پسيخولوژيسي و بو يادين آرتيق سونا چاتميش چالارلاري بيزده يامان قيامت ائدير. بو قورخونج اولايي گله‌جكده هئچ كيم بيزه باغيشلاماياجاق. نييه كي بو حالدا يازي‌لار و شعرلر تورك جمعييتي‌نين پسيخولوژيسينه عايد دئييل. ائله بونا گؤره ده ايوازطاهانين جومله‌سيني بئله بير ايضاحلا باشا دوشمك اولار. بو اولايين گوناهي كيمين بوينونا دوشورسه قالسين، آنجاق بونو آچيقلاماق و تهلوكه آژيريني چكمك عؤهده‌لييي بيزده دورور. بيليرم سؤزسوز لاپ منيم بو يازيمین اؤزو ده بئله بير اولايين گله‌جك نسله اؤتوروجوسودور.

دؤردونجو: «كافير آوروپالي‌لاردان اوخوماغا نه وار؟» ائله‌دير، بو جومله دوغوردان دا آلچاديجي بير جومله‌دير.  آنجاق سوروشماق عاييب اولماسين سيزجه بو جومله نه قدر دوزگون نظره گلير؟ بو دئييل‌مي كي، بيزده بارماق ساييندان آرتيق كيتاب اوخويانيميز يوخدور. آد چكديينيز ده ده قورقود-  اوغوزنامه-  و ديگر اثرلري نئچه يازاريميز اوخويوب و اونلاردان ائتکي‌لر آليبلار. سؤز يوخ كي، بو اؤزو ده سياستدن گلمه‌دير. آنجاق بو سياست نه درجه ده بئله بير اولايين قبول اولونماسيندا اؤنملي عاميل كيمي قبول اولونمالي‌دير. «تالانميش گونش» باره ده  دوز دئييرسيز آنجاق بير كيتاب و بير يازار كيفايت‌ديرمي؟ يوخ، يوخ گنج‌لره يئرسيز اومود ديره‌يينه دؤنمك اؤزو ده تهلوكه‌دير.  آز چوخ فضولي اوخونورسا دا هله يازديقلاريميزدا اوندان اؤتوب سوووشا بيلمه‌ميشيك. فضولي ليريكاسي و نباتي يانغيسي بيزده يئني كلمه‌لر و يئني فورم‌لاردا جؤولان ائدير. بونا باشقا بير يازيلا و فاكت‌لارلا سونرا مراجيعت ائده جه‌يم.

 

http://www.mayak2.blogfa.com/post-2.aspx

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *