“بیر اوتاقدا بئش قوناق” اؤیکوسونه بیر باخبش
اؤيكوده بئش كاراكتئر وار: راوي، بيرينجي و ايكينجي سوروجو، گولشچي و سوباي كيشي.
روايت خطيني آچيقلاساق، سوروجولر بير بيرلرينه هده قورخو گلمك حدينده قاليبلار. او بيري كاركتئرلر آنجاق فرقليدير. يازيچي بو بئش نفري بير يئرده گتيرمكله توپلومداكي، گرگين دورومو تنقيده چكمك نييتينهدينده اولوب آيدينجاسينا دئيير: «دونندن او كاغيذين اوزهرينده قورخا قورخا بو حئکايهني يازيرام، اؤزگه بير آدام ايچهري گيرديكده ايسه اونو ياستيغيمين آلتينا باسيرام.» حالبوكي، عمومن ياراديجيليق دونياسيندا ياراديلميش اثر، ياشاييشين آيناسي اولور. ياشاييشدان دا قات قات آجي اولان بير گئرچك! راوي يازديقجا، اورهيه ياتان دادلي دوزلو بير ساتيرا دا يازييا قاتيلير. بونا باخماياراق، اؤيكونون لاپ ائله اوللرينده يازيچينين گتيردييي اوتاق فضاسيندا، هابئله ياشاييشدا تك اولدوغو دهشتلي سويهده گؤزه چارپير: «هر نهيي مندن آليبلار، قاييشيمين توققاسيناجان، كيبريتيمهجن، آچاريماجان، اوچ بئش قيران پولوماجان.» آنجاق سوروجويله گولشچينين: «جيبلرينده پارا وار. پارالاري گؤرهن کيمي چاشيب قاليرام. شالوارلارينين قاييشي دا بئللريندهدير، لاپ قاپيلارينين آچاري دا اللرينده.» اونلارين روشوت وئريب گؤيلو ايستهديكلريني ايچهري آپارمالاريني، اوشاق دا باشا دوشه بيلير، بؤيوك ده. مامورلار اونو «خوخان» ساناراق، پيسليكليلر كيمي اؤزلريندن قوووب حتا شئي ـ شويلريني ايچهري گتيرمهيه روشوت ده آلماييبلار. يازيچي دوشونجه صاحيبيدير، بو دا او داريسقال اوتاقدا يوخ، توتاق كي، ياشاييش موحيطيندهكي تك اولماغينين علامتيدير. بو اؤيكونون اورتا سطيرلرينده بوينو يوغونلارين رولونو ياخشيجاسينا دويماق اولار. بورادا بوينو يوغونلار بير واسيطهچي كيمي اونو توتوب دوستاغا وئريرلر. اونا گؤره، «بير اوتاقدا بئش قوناق» كيمي اعتراض ادبياتي يارانيب دورومون عئيبهجرلييينه نيفرتله گؤز آغاردير.
اؤيكونون آخارلي نثري بيردن بيره سوروجولرين دالاشماغيندا قوندارمالاشير. او وورهاووردا يازيچي دوداغيندا بئله ميزيلدانير: «يالان و يامان. بونلارين هر ايكيسي ياشاييشين آيريلماز بؤلومودور. بورا اؤز آراميزدي، يامان، دوشونجهدن داها آرتيق محاربهلرين قاباغيني آلير. بشر ساواشين يئرينه دوشونمهيي باجارماسا دا، ساواشماق يئرينه يامانلاشماغي يامان باجارير.» بو قيزغين واختدا راوينين بئله ياناشماغي يئرينه دوشمهييب اوستهليك دئديكلري ده شعارا ياخينلاشير. باجارديغيما اساسن اؤيكو دونياسيندا (عمومن هونرده) آيدينجاسينا دانيشماغين لزومي يوخدور، عكسينه هر نهيي گؤسترمهييميز گرهكليدير. او دالاشمانين داليسيجا يازيچي گوجلو و معنالي فضا يارادير: «ميغميغا آرتيق دوشونمهيه آمان وئرمير. اؤنجه بورنومون اوجوندان سانجير، سونرا آياغيمين باش بارماغيندان. قاشينما بارماغيمدا دويونلهنير. باش بارماغيمي چتينليكله ساليرام آغزيما، چئينهييرم. بورنوما ال آتار آتماز، ميغميغانين بير يئكهسي آلنيما قونور. اووجومون ايچييله شاراپ ياپيشديريرام آلنيما. آلنيما ياخيلان بؤجهيين قاني اووجوما جالانير.» منجه، يازيچي بو صحنهني او دالاشمايلا قاريشديرسايدي ان ماراقلي اولوب اوخوجونو هم گولدوروب همي ده آغلاداردي. بوردا «ميغميغا»لار راويني دوشوندويونه گؤره، توتوب گتيرنلرين نيشانهسي ده اولا بيلر. اونلار اللريندن گلن قدر راوينين ياشاييشينا كؤلگه ساليب اونو ايزلهلييبلر. اونون بيردن توتولماسي دا بوندان آسيليدير. تاسفله يازيچي بو گؤزللييي ميغميغانين اؤلومويله كورلاييب شعار وئريب، باشقا سؤزله يئري اولمادان فلسفي دانيشماغا چاليشير: « ـ دانيشما آ بالا! گؤرمورسن او گئنيشليكده حياتين وورنوخماسي بير آن منيم بو آلنيمدا سوسدو.»
آنجاق يئنه بو لنگيمهيين دادينا يئرينه دوشموش بير ديالوق چاتير: «ـ من اللريمي يودوم، سن سورت يئره.» بو سؤزو ايسه آدام اؤلدورن گولشچي چوخ راحاتجاسينا دئيير. دئمهلي اونون اؤلدوردوكلري او قدر گؤزه گلمهييب (اونو دارا آسماقلا توپلومون چيركين اللري يويولور) آنجاق، ماراقليسي بوراسيندادير كي، راوينين يازديغي كيتابلار يئره سورتمكله آرادان گئتمهييب ايللر بويو قالارغي اولور.
بير آيري بؤلومده يئنه گوجلو دوروما گليب چاتيريق: «تاوانا باخيرام، هؤرومچهيين تورونا. ايندي گئجهنين بو چاغيندا تاوانا بيتيشميش او پنجرهدن، خيرداجا بير لامپانين ايشيغي ايچهري سوزور. ايشيغين تئللري شئيطان تورونا توخونوركن، نارين هؤرومچهيين كؤلگهسي ديواردا جاناوار بويدا گؤرونور. هميشه هؤرومچهيي خوش خبر سانميشام، آمما ايندي بو بويدا جاناوار هانسي خوش خبري گتيره بيلردي آخي؟» اؤيكوده يازيچي سسلري اؤز يئرينده گتيريبميش. آنجاق بو سسلر اوخوجونو اينجيتدييي يئره گليب چاتديقدا اونون باجاريقلا ميغميغايلا هؤرومچهييده اؤز باشينا بوشلاماديغينا دوشونوروك. هؤرومچهيين كؤلگهسيني ده ديواردا جاناوار بويدا گؤرور. بو جاناوار بويدا كؤلگهيه ماليك اولان هؤرومچهيين خوش خبر گتيرمهيي آغيلا سيغيشان دئييل. بير يئرده ده راوي يازير: « آرتيق اينانمايا بيلميرمكي، بو خبرچي حيوان خوشخبر گتيرهنه اوخشاماسين.» ائله بوندان سونرا دا يازير:« قورغوشون سسي فيکريمي پوزور. توفنگ آچيلير.» دئمك اولار بو اؤيكوده هؤرومچهيين خوش خبر گتيرمهيي كوتلوي عادتلردن فرقلي اولاراق، بو مدرن يازي اساسيندا آنلامي دَييشيلير.
اؤيكو ده اولان سوباي كيشينين دويغولارينين پوزقونلوغو بللي اولمور. اونون اؤزويله آرواد ـ اوشاقلاري ديرك باشينا فيرلانمالارينين سببيني باشا دوشمك اولمور. تكجه بو چاتيشمامازليق بو كاراكتئره عاييددير. اونون باخيشيلا: «زامان باجادا فيرلانير، گونش قطبده يئرين اوفوقونده فيرلانديغي كيمي. اوردا گون باتمير، آلتي آي اوفوقون اتهيينده يئرين باشينا فيرلانير.» بو باخيملا ائله بيل سوباي كيشي بير يئرده دورا بيلمهييب، هميشه اؤز باشينا فيرلانماقدادير. يازيچي بو دوشونجهني ماراقلي سويهده وورغولاييب، اوخوجو گئتديكجه اونون دهشتلي اولوب اولماماغيندان اوشهنير. آيري يؤندن ايسه اوخوجو بللي اولمايان سببلره گؤره، اونونلا اونسييتلي ايلگي قوروب، اونون باشينا گلديكلريندن ده اورهيي دؤيونور. بو يؤنمده رؤويا فصلي راويني پئسيكولوژي جنبهدن بيزه لاپ آرتيق تانيتديريب، بيز ايسه، دئموكراتيك دوشونجهسينه گؤره بو معنايا يئتيشيريككي ، دلي خانايا آپاريليب دوستاقليغا اؤتورولور. سونراليقدا راوينين سوباي كيشييله اوميددن دانيشماغيندان اوخويوروق: « سوباي كيشي سونرا باشلايير زيرينزيرين آغلاماغا. اونا اوميددن دانشيرام: هاچانسا، قاپيني آچير، سني چاغيريرلار. اون ايل، اون بئش ايل، اللي ايل كئچسه ده بو باش وئرير. سونرا چليييني گؤتورور، آغ ساققاليني سيغاللاير، بؤركونو باشينا قويورسان. قاپينين اؤنونده دايانيرسان. دمير داراقلار آچيلير. باشيني دؤندهريب گؤز اوجو آرخايا باخيرسان. سن دئمه، كيمسه قالماميشدي. دؤرد بئش آدديم آتيرسان، غريبسهييرسن، باغچايا گيريرسن. چانتانداكي ايپي چيخاريب، گئجهنين او چاغيندا بير اوجونو سالخيم سؤيودون بوداغينا باغلايير، او بيري اوجونو دا دويونلهييب، بوينونا ساليرسان. هر شئي حاضيردير. آياغينين آلتينداكي يئشيك قاچير، هاوادا اسيرسن. ساللانيرسان. سوباي كيشي ده گئدير.» بوردا يازيچي استهزاءايله اوميددن دانيشديقدا، بدنه اوشوتمه گلير. سوبايين اوتاقدان چيخماميش روحن اؤلدويونو و جيسمينين دارا آسيلماغيني آنلانير. يئنهده دئييرم هله اؤيكوده سوباي كيشينين دوستاقليغا دوشمهيينين سببي بيزه آنلاشيلمازدير.
تئكنيكي باخيميندان گولشچينين كاراكتئرينين آخيردا آچيقلانماسي گؤركملي اولوب يازيچينين دا باجاريغيني اؤيكو دونياسيندا گؤسترير. دئمهلي بيز اؤلومون آيدينجاسينا اؤيكويه يول تاپديغيندا گولشچينين كيمليييني تانييا بيليريك.
اؤيكونون سونو بئله قورتارير: «دمير داراقلار آچيلير، محكوملارين آدي بير بير اوخونور. هامي بوراخيلير. من عؤمورلوك قاليرام.» يازيچي سون سطيرلرده يازينين ال آياغيني بوكوب اوخوجويا زورلا سونا چاتماغيني دئمك ايستهيير. بو جومله بورادك يازيلميش سطيرلرين جاوابيني اصلن اؤدهيه بيلميهييب عكسينه بير آز دا شعار ادبيياتينا چئوريليبدير. كئچميش صحيفهلره گؤره، حئكايه ادبياتيميزدا يئني فورماني گؤسترميش يازيچي، تاسفله اؤيكوسونون آخيريني ياخشي قورتارا بيلمهييبدير.